مدیریت راهبردی یا مدیریت استراتژیک یک تجزیه و تحلیل در خصوص مسایل مهم و برجستهٔ سازمان است که توسط راهبران ارشد سازمان به نمایندگی از مالکان، به منظور کنترل منابع در محیطهای خارج از سازمان، اتخاذ میشود. این فرایند شامل مشخص کردن ماموریت، چشم انداز، داراییهای سازمان و توسعه برنامههای و سیاست سازمانهای سازمان و همهٔ فعالیتهایی که برای نیل به آنها نیاز است، نیز میشود.
در تعریفی دیگر مدیریت استراتژیک را مجموعه ای از تصمیمات و اقدامات مدیریتی خوانده اند که عملکرد بلندمدت یک شرکت را تعیین می کند. مدیریت استراتژیک شامل رصد محیطی (هم خارجی و هم داخلی)، تدوین استراتژی (برنامه ریزی استراتژیک یا بلندمدت)، پیاده سازی، ارزیابی و کنترل استراتژی است. بنابراین مطالعه مدیریت استراتژیک بر پایش و ارزیابی فرصت ها و تهدیدهای خارجی در پرتو قوت ها و ضعیف های داخلی یک شرکت تأکید می کند. مدیریت استراتژیک در ابتدا سیاست کسب وکار خوانده می شد. موضوعاتی که در مدیریت استراتژیک مطرح می شود شامل برنامه ریزی استراتژیک، رصد محیطی و تجزیه و تحلیل صنعت است.
در کنار مدیریت راهبردی پروسه معمولاً یک سیستم کارت امتیازی متوازن نیز به منظور ارزیابی عملکرد سازمان در نیل به اهداف مدیریت راهبردی نیز دیده میشود.
مطالعات اخیر و بزرگان علم مدیریت از این نظریه حمایت میکنند که استراتژی نیاز دارد که با حضور همهٔ سهام داران و ذینفعان شروع شود و از یک سامانهٔ بومی شدهٔ کارت امتیازی متوازن استفاده کند که شامل همهٔ این سهام داران بشود.
مدیریت راهبردیمدیریت راهبردی یک رده از فعالیتهای مدیریتی است که مقوله اهداف کلان(به انگلیسی: گل) و تاکتیک در سازمان میپردازد.مدیریت استراتژیکیک جهت دهی کلی برای سازمان میسازد که ارتباط خیلی نزدیکی نیز با مقولهٔ رفتار سازمانی دارد. در علم راهبری کسب و کار (به انگلیسی: MBA) به مدیریت راهبردی پایداری راهبرد (بهانگلیسی: strategic consistency) نیز گفته میشود. پایداری راهبرد به مقوله راهبردهای سازمانی در قبال محیط بیرونی میپردازد.
مدیریت استراتژیک شامل تیم مدیریتی و احتمالاً مدیران ارشد (به انگلیسی: Board of Directors) و سایر سهامداران (به انگلیسی: stakeholder (corporate)، stakeholder) خواهد بود.
مدیریت راهبردی یک فرایند دایمی است که ارزیابی و کنترل میکند: کسب و کار و صنعتهایی را که شرکت در آنها وارد شده است؛ بررسی رقیبان و تنظیم اهداف (به انگلیسی: goal) و راهبردها برای ملاحظهٔ همه رقیبان موجود و احتمالی؛ و توصیف راهبردها به صورت سالانه یا فصلی و تعیین اینکه چگونه پیاده شوند و چگونه پیروز خواهند شد یا اینکه کی نیاز به بازنگری دارند تا با رفیبان جدید، شرایط اقتصادی تازه و تکنولوژی جدید یا محیطهای اجتماعی اقتصادی سیاسی، سازگار شوند.
رشته مدیریت استراتژیکرشته مدیریت استراتژیک در ایران نخستین بار با عنوان مدیریت سیاستگذاری بازرگانی ایجاد شد. این رشته که یکی از گرایش های اصلی رشته مدیریت بازرگانی در مقطع دکترای تخصصی می باشد، درخصوص برنامه ریزی و اجرای استراتژی های بنگاه های اقتصادی است. تاریخچه به وجود آمدن رشته ای تحت عنوان مدیریت استراتژیک (Strategic Management) در جهان چندان طولانی نیست و به نیمه دوم قرن بیستم می رسد. طراحان دوره های دانشگاهی مدیریت در کشور آمریکا تصمیم می گیرند درس جدیدی برای دانشجویان دوره کارشناسی مدیریت بازرگانی طراحی کنند که پیشرفته ترین درس دوران تحصیلی و دربرگیرنده و جامع دروس متعددی باشد که آن ها طی دوره تحصیلی خود خوانده اند و مطالبی در آن طرح شود که به دانشجویان و مدیران آینده در زمینه تصمیم گیری های کلان و مدیریتی یاری رساند. به این ترتیب درس سیاستگذاری بازرگانی (Business Policy/Strategy) در برنامه درسی دانشکده های بازرگانی جای گرفت و به مرور خود به رشته ای مستقل در سطح کارشناسی ارشد و دکترای عمومی و تخصصی مدیریت و بازرگانی تبدیل شد. همان طور که اشاره شد عنوانی که در ابتدا برای این زمینه دانشی درنظر گرفته شده بود «سیاستگذاری بازرگانی/سیاست کسب وکار» بود و به مرور از عناوین دیگری مانند «استراتژی بازرگانی/کسب وکار»، «استراتژی و سیاست کسب وکار» و … استفاده شد؛ درنهایت اما اصطلاح «مدیریت استراتژیک» بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفت و باب شد.
فهرست مطالب:
فصل اول: فرآیند مدیریت استراتژیک
مقدمه
تعریف استراتژی
نکات موجود در استراتژی
جایگاه هدف و سیاست در استراتژی
فرایند طراحی مدیریت استراتژیک
فرایند تصمیم گیری استراتژیک
و...
فصل دوم: فرآیند مضمون بندی استراتژی سازمانی
مقدمه
برنامه ریزی استراتژیک
مدل خط مشی هاروارد
Wt
Wo
St
So
استراتژی صنفی
مدل رقابتی پورتر
مدل نظام برنامه ریزی استراتژیک
مدل رایت
مدل مینتزبرگ
مدل هیل
مدل دیوید
و...
فصل سوم: تدوین هدفهای بلند مدت و انواع استراتژی های اصلی
مقدمه
حوزه هدف های بلند مدت
ویژگی های هدف های بلند مدت
انواع استراتژی ها
استراتژی یکپارچگی
استراتژی های متمرکز
استراتژی های تنوع
استراتژی تدافعی
استراتژی کاهش
استراتژی واگذاری یا سلب مالکیت
استراتژی انحلال
استراتژی ترکیب
و...
فصل چهارم: آشنایی با متغیرهای اساسی استراتژیک سازمانی
مقدمه
بخش اول : عوامل اجتماعی و انسانی
جمعیت شناختی
نیروی انسانی و اشتغال
آموزش و پژوهش
شرایط جغرافیایی
شرایط فرهنگی
متغیرهای مربوط به منابع انسانی در سازمان
بخش دوم : متغیرهای ساختاری
پیچیدگی
رسمیت
ارتباط تمرکز، پیچیدگی و رسمیت
بخش سوم : بازار ها و محیطهای سازمانی
رقابت
نیروهای رقیب یا مخالف
تهدید ورود
موانع ورود شش منشاء دارند
تامین کنندگان و خریداران قدرتمند
فعالیت استراتژیک
محصولات جایگزین
صورت بندی استراتژی
و...
فصل پنجم: اجرای استراتژی
مقدمه
مدیریت استراتژیهای وظیفه ای
افق زمانی
مشخص بودن
مشارکت کنندگان
استراتژی منابع انسانی
استراتژی تحقیق و توسعه
و...
فصل ششم: ارزیابی استراتژی ها
مقدمه
ارزیابی استراتژی شامل سه فعالیت اصلی است
ریچارد روملت چهار معیار برای ارزیابی استراتژیها ارائه کرده است
انواع کنترل استراتژیک
کنترل فرضیات
عوامل محیطی
کنترل اجرا
نظارت استراتژیک
کنترل آگاهیهای ویژه
نظامهای کنترل عملیاتی
نظامهای بودجه بندی
جدول زمانی
و...
فصل هفتم: مدیریت بهره وری
مقدمه
سطوح بهره وری
اندازه گیری بهره وری
دیدگاه های دیگر
عوامل بهره وری
عوامل درونی بهره وری
عوامل مربوط به نهاده
عوامل مربوط به فرایند
عوامل مربوط به ستاده
و...
فرمت فایل : .ppt
تعداد اسلاید : 38 اسلاید
قسمتی از متن :
تعریف دقیق علم کنترل:
علم کنترل روشهایی را معرفی می کند که در این روشها به منظور
تنظیم خروجی سیستمها می توان با استفاده از محاسبات ریاضی ورودی مناسب را برای اعمال به سیستم بدست آورد. محاسبات ریاضی انجام شده به منظور بدست آوردن ورودی مناسب
را کنترل
گویند. البته در حالت
Regulation
یا
Tracking
کنترلر باید قادر باشد اثر ورودیهای ناخواسته را کاهش داده یا در حالت ایده آل حذف کند.
سیستم های کنترل را به دو دسته تقسیم می کنند
:
سیستم های کنترلی که مقدار متغیر تحت کنترل را روی عدد یا مقدار خاصی تنظیم می کنیم را سیستم های
Regulation
گوییم .(مثل تنظیم دمای کوره روی
1200
درجه )
سیستم های کنترلی که رفتار متغیر تحت کنترل را رویمنحنی یا پروفیل خاصی تغییرمی دهند را سیستم
Tracking
می گویند. (مثل هدایت موشک
)
منظور از کنترل فرآیندها چیست؟
مهندسی برق
:
پردازش سیگنال، مدارات و شبکه
مهندسی مکانی
ک:
ابزاردقیق ، نیوماتیک
،
هیدرولیک و رباتیک
.
مهندسی شیمی
:
کنترل فرآیندها به صورت تک حلقه و جامع
مهندسی و تحلیل سیستم
.
تعریف و توصیف نیازها و اهداف
کنترل در مهندسی شیمی
تعریف و تامین
PFD-P&ID
و
دیاگرام های مربوطه
تهیه لیست
TAG
ها و لیست
Inventory Control
طراحی و فهم سیستم کنترل جامع، به ویژه بحث تداخل و
Pairing
پاورپوینت کنترل بهداشتی استخرهای شنا
فرمت فایل: پاورپوینت
تعداد اسلاید: 80
تعاریف
استخر شنا به حجم مشخصی از آب اطلاق می شود که معمولاً در یک فضا با ابعاد و اندازه ی مشخص محصور شده است. آب استخر ها معمولاً از منابع آب آشامیدن هستند که با اضافه کردن مواد گندزدا تصفیه شده اند.
بیماریهای منتقله توسط آب استخر
بیماریهای دستگاه گوارش
(وبا،حصبه،اسهال،هپاتیت،ناراحتی های معدی و گوارشی)
بیماریهای چشم،گوش،حلق و بینی
(تراخم،ورم ملتحمه،گلودرد چرکی،عفونت گوش میانی)
بیماریهای پوستی
(انواع کچلی،زرد زخم،خارش پوست و عفونت قارچی بین انگشتان پا)
بیماریهای انگلی
ژیاردیا،کریپتوسپوریدیوم
پاورپوینت طراحی رؤیتگر/کنترل کننده برای سیستمهای رویداد گسسته با استفاده از پتری نت
فرمت فایل: پاورپوینت
تعداد اسلاید: 36
مباحثی که به تشریح آنها می پردازیم:
مقدمه (تعاریف و مدل ریاضی)
تخمین Marking با مشاهده رویدادها
ویژگی رؤیت پذیری
کنترل با استفاده از رؤیتگر
نتیجه گیری
فصل اول: مقدمه
شبکه پتری
مفاهیم اولیه در کنترل حلقه بسته
خواص رؤیت پذیری
روش تشریح شده
رایانه یا کامپیوتر (به انگلیسی: computer) دستگاهی است که میتواند برنامهریزی شود تا دستورات ریاضیاتی و منطقی را بهصورت خودکار انجام دهد. رایانهها میتوانند از مجموعهای عظیمی از دستورات به نام برنامه پیروی کنند، این امر به آنها اجازه میدهد تا قابلیت انجام طیف وسیعی از وظایف را داشته باشند.
یک رایانه مدرن حداقل از یک واحد پردازش، عموماً واحد پردازش مرکزی و نوعی حافظه تشکیل شدهاست. واحد پردازش وظیفه انجام عملیاتهای محاسباتی و منطقی را بر عهده دارد. دستگاههای جانبی شامل ورودی (مانند صفحهکلید)، خروجی (مانند نمایشگر) و ورودی/خروجی (مانند صفحه لمسی) میتوانند برای دریافت، نمایش و ارسال اطلاعات در رایانه مورد استفاده قرار گیرند.
در زبان انگلیسی «کامپیوتر» به دستگاه خودکاری گفته میشود که محاسبات ریاضی را انجام میدهد، بر پایهٔ «واژهنامه ریشهیابی Barnhart Concise» واژهٔ کامپیوتر در سال ۱۶۴۶ به زبان انگلیسی وارد گردید که به معنی «شخصی که محاسبه میکند» بودهاست و سپس از سال ۱۸۹۷ به ماشینهای محاسبه مکانیکی گفته میشد. در هنگام جنگ جهانی دوم «کامپیوتر» به زنان نظامی انگلیسی و آمریکایی که کارشان محاسبه مسیرهای شلیک توپهای بزرگ جنگی به وسیله ابزار مشابهی بود، اشاره میکرد.
البته در اوایل دهه ۵۰ میلادی هنوز اصطلاح ماشین رایانش (computing machine) برای معرفی این ماشینها بهکار میرفت، پس از آن عبارت کوتاهتر کامپیوتر (computer) بهجای آن بهکار گرفته شد. ورود این ماشین به ایران در اوایل دهه ۱۳۴۰ بود، واژه رایانه در دو دهه اخیر در فارسی رایج شده است.
برابر این واژه در زبانهای دیگر حتماً همان واژه زبان انگلیسی نیست. در زبان فرانسوی واژه "ordinateur"، که به معنی «سازمانده» یا «ماشین مرتبساز» است، بهکار میرود. در اسپانیایی"ordenador" با معنایی مشابه استفاده میشود، همچنین در دیگر کشورهای اسپانیایی زبان computadora بصورت انگلیسیمآبانهای ادا میشود. در پرتغالی واژه computador بهکار میرود که از واژه computar گرفته شده و به معنای «محاسبه کردن» میباشد. در ایتالیایی واژه "calcolatore" که معنای ماشین حساب است بکار میرود که بیشتر روی ویژگی حسابگری منطقی آن تأکید دارد. به سوئدی رایانه «dator» خوانده میشود که از «data» (دادهها) برگرفته شدهاست. به فنلاندی «tietokone» خوانده میشود که به معنی «ماشین اطلاعات» میباشد. اما در زبان ایسلندی توصیف شاعرانهتری بکار میرود، «tölva» که واژهای مرکب است و به معنای «زن پیشگوی شمارشگر» میباشد. در چینی رایانه «dian nao» یا «مغز برقی» خوانده میشود. در انگلیسی واژهها و تعابیر گوناگونی استفاده میشود، بهعنوان مثال دستگاه دادهپرداز («data processing machine»).
رایانهها چگونه کار میکنند؟از زمان رایانههای اولیه که در سال ۱۹۴۱ ساخته شده بودند تا کنون فناوریهای دیجیتالی رشد نمودهاست، معماری فون نوِیمن یک رایانه را به چهار بخش اصلی توصیف میکند: واحد محاسبه و منطق (Arithmetic and Logic Unit یا ALU)، واحد کنترل یا حافظه، و ابزارهای ورودی و خروجی (که جمعاً I/O نامیده میشود). این بخشها توسط اتصالات داخلی سیمی به نام گذرگاه (bus) با یکدیگر در پیوند هستند.
حافظه تصویری از یک هارددیسکدر این سامانه، حافظه بصورت متوالی شماره گذاری شده در خانهها است، هرکدام محتوی بخش کوچکی از دادهها میباشند. دادهها ممکن استدستورالعملهایی باشند که به رایانه میگویند که چه کاری را انجام دهد باشد. خانه ممکن است حاوی اطلاعات مورد نیاز یک دستورالعمل باشد. اندازه هر خانه، وتعداد خانهها، در رایانهٔ مختلف متفاوت است، همچنین فناوریهای بکاررفته برای اجرای حافظه نیز از رایانهای به رایانه دیگر در تغییر است (از بازپخشکنندههای الکترومکانیکی تا تیوپها و فنرهای پر شده از جیوه یا ماتریسهای ثابت مغناطیسی و در آخر ترانزیستورهای واقعی و مدار مجتمعها با میلیونها فیوز نیمه هادی یا MOSFETهایی با عملکردی شبیه ظرفیت خازنی روی یک تراشه تنها).
پردازش تصویری از یک CPU یا واحد پردازشگر مرکزیواحد محاسبه و منطق یا ALU دستگاهی است که عملیات پایه مانند چهار عمل اصلی حساب (جمع و تفریق و ضرب و تقسیم)، عملیات منطقی (و، یا،نقیض)، عملیات قیاسی (برای مثال مقایسه دو بایت برای شرط برابری) و دستورها انتصابی برای مقدار دادن به یک متغیر را انجام میدهد. این واحد جائیست که «کار واقعی» در آن صورت میپذیرد.
البته CPUها به دو دسته کلی RISC و CISC تقسیمبندی میشوند. نوع اول پردازشگرهای مبتنی بر اعمال ساده هستند و نوع دوم پردازشگرهای مبتنی بر اعمال پیچیده میباشند. پردازشگرهای مبتنی بر اعمال پیچیده در واحد محاسبه و منطق خود دارای اعمال و دستورهایی بسیار فراتر از چهار عمل اصلی یا منطقی میباشند. تنوع دستورها این دسته از پردازندهها تا حدی است که توضیحات آنها خود میتواند یک کتاب با قطر متوسط ایجاد کند. پردازندههای مبتنی بر اعمال ساده اعمال بسیار کمی را پوشش میدهند و در حقیقت برای برنامهنویسی برای این پردازندهها بار نسبتاً سنگینی بر دوش برنامهنویس است. این پردازندهها تنها حاوی ۴ عمل اصلی و اعمال منطقی ریاضی و مقایسهای به علاوه چند دستور بیاهمیت دیگر میباشند. هرچند ذکر این نکته ضروری است که دستورها پیچیده نیز از ترکیب تعدادی دستور ساده تشکیل شدهاند و برای پیادهسازی این دستورها در معماریهای مختلف از پیادهسازی سختافزاری (معماری CISC) و پیادهسازی نرمافزاری (معماری RISC) استفاده میشود.
(قابل ذکر است پردازندههای اینتل از نوع پردازنده مبتنی بر اعمال پیچیده میباشند)
واحد کنترل همچنین این مطلب را که کدامین بایت از حافظه حاوی دستورالعمل فعلی اجرا شوندهاست را تعقیب میکند، سپس به واحد محاسبه و منطقاعلام میکند که کدام عمل اجرا و از حافظه دریافت شود و نتایج به بخش اختصاص داده شده از حافظه ارسال گردد. بعد از یک بار عمل، واحد کنترل به دستورالعمل بعدی ارجاع میکند (که معمولاً در خانه حافظه بعدی قرار دارد، مگر اینکه دستورالعمل جهش دستورالعمل بعدی باشد که به رایانه اعلام میکند دستورالعمل بعدی در خانه دیگر قرار گرفتهاست).
ورودی/خروجی تصویری از یک رایانه، صفحه نمایشگر(Monitor) نقش خروجی و صفحه کلید(keyboard) نقش ورودی را دارد.بخش ورودی/خروجی (I/O) این امکان را به رایانه میدهد تا اطلاعات را از جهان بیرون تهیه و نتایج آنها را به همانجا برگرداند. محدوده فوقالعاده وسیعی از دستگاههای ورودی/خروجی وجود دارد، از خانواده آشنای صفحهکلیدها، نمایشگرها، نَرمدیسک گرفته تا دستگاههای کمی غریب مانند رایابینها (webcams). (از سایر ورودی/خروجیها میتوان موشواره mouse، قلم نوری، چاپگرها (printer)، اسکنرها، انواع لوحهای فشرده(CD, DVD) را نام برد).
چیزی که تمامی دستگاههای عمومی در آن اشتراک دارند این است که آنها رمزکننده اطلاعات از نوعی به نوع دیگر که بتواند مورد استفاده سیستمهای رایانه دیجیتالی قرار گیرد، هستند. از سوی دیگر، دستگاههای خروجی آن اطلاعات به رمز شده را رمزگشایی میکنند تا کاربران آنها را دریافت نمایند. از این رو یک سیستم رایانه دیجیتالی یک نمونه از یک سامانه دادهپردازی میباشد.
دستورالعملهاهر رایانه تنها دارای یک مجموعه کمتعداد از دستورالعملهای ساده و تعریف شده میباشد. از انواع پرکاربردشان میتوان به دستورالعمل «محتوای خانه ۱۲۳ را در خانه ۴۵۶ کپی کن!»، «محتوای خانه ۶۶۶ را با محتوای خانه ۰۴۲ جمع کن، نتایج را در خانه ۰۱۳ کن!»، «اگر محتوای خانه ۹۹۹ برابر با صفر است، به دستورالعمل واقع در خانه ۳۴۵ رجوع کن!» اشاره کرد.
دستورالعملها در داخل رایانه بصورت اعداد مشخص شدهاند - مثلاً کد دستور العمل (copy instruction) برابر ۰۰۱ میتواند باشد. مجموعه معین دستورالعملهای تعریف شده که توسط یک رایانه ویژه پشتیبانی میشود را زبان ماشین مینامند. در واقعیت، اشخاص معمولاً به زبان ماشین دستورالعمل نمینویسند بلکه بیشتر به نوعی از انواع سطح بالای زبانهای برنامهنویسی، برنامهنویسیمیکنند تا سپس توسط برنامه ویژهای (تفسیرگرها (interpreters) یا همگردانها (compilers) به دستورالعمل ویژه ماشین تبدیل گردد. برخی زبانهای برنامهنویسی از نوع بسیار شبیه و نزدیک به زبان ماشین که اسمبلر (یک زبان سطح پایین) نامیده میشود، استفاده میکنند؛ همچنین زبانهای سطح بالای دیگری نیز مانند پرولوگ نیز از یک زبان انتزاعی و چکیده که با زبان ماشین تفاوت دارد بجای دستورالعملهای ویژه ماشین استفاده میکنند.
معماریهادر رایانههای معاصر واحد محاسبه و منطق را به همراه واحد کنترل در یک مدار مجتمع که واحد پردازشی مرکزی (CPU) نامیده میشود، جمع نمودهاند. عموماً، حافظه رایانه روی یک مدار مجتمع کوچک نزدیک CPU قرار گرفته. اکثریت قاطع بخشهای رایانه تشکیل شدهاند از سامانههای فرعی (به عنوان نمونه، منبع تغذیه رایانه) یا دستگاههای ورودی/خروجی.
برخی رایانههای بزرگتر چندین CPU و واحد کنترل دارند که بصورت همزمان با یکدیگر درحال کارند. اینگونه رایانهها بیشتر برای کاربردهای پژوهشی و محاسبات علمی بکار میروند.
کارایی رایانهها بنا به تئوری کاملاً درست است. رایانه دادهها و دستورالعملها را از حافظهاش واکشی (fetch) میکند. دستورالعملها اجرا میشوند، نتایج ذخیره میشوند، دستورالعمل بعدیواکشی میشود. این رویه تا زمانی که رایانه خاموش شود ادامه پیدا میکند. واحد پردازنده مرکزی در رایانههای شخصی امروزی مانند پردازندههای شرکت ای-ام-دی و شرکت اینتل از معماری موسوم به خط لوله استفاده میشود و در زمانی که پردازنده در حال ذخیره نتیجه یک دستور است مرحله اجرای دستور قبلی و مرحله واکشی دستور قبل از آن را آغاز میکند. همچنین این رایانهها از سطوح مختلف حافظه نهانگاهی استفاده میکنند که در زمان دسترسی به حافظه اصلی صرفهجویی کنند.
برنامههابرنامه رایانهای فهرستهای بزرگی از دستورالعملها (احتمالاً به همراه جدولهائی از داده) برای اجرا روی رایانه هستند. خیلی از رایانهها حاوی میلیونها دستورالعمل هستند، و بسیاری از این دستورها به تکرار اجرا میشوند. یک رایانه شخصی نوین نوعی (درسال ۲۰۰۳) میتواند در ثانیه میان ۲ تا ۳ میلیارد دستورالعمل را پیاده نماید. رایانهها این مقدار محاسبه را صرف انجام دستورالعملهای پیچیده نمیکنند. بیشتر میلیونها دستورالعمل ساده را که توسط اشخاص باهوشی «برنامه نویسان» در کنار یکدیگر چیده شدهاند را اجرا میکنند. برنامهنویسان خوب مجموعههایی از دستورالعملها را توسعه میدهند تا یکسری از وظایف عمومی را انجام دهند (برای نمونه، رسم یک نقطه روی صفحه) و سپس آن مجموعه دستورالعملها را برای دیگر برنامهنویسان در دسترس قرار میدهند. (اگر مایلید «یک برنامهنویس خوب» باشید به این مطلب مراجعه نمایید)
رایانههای امروزه، قادرند چندین برنامه را در آن واحد اجرا نمایند. از این قابلیت به عنوان چندکارگی (multitasking) نام برده میشود. در واقع، CPU یک رشته دستورالعملها را از یک برنامه اجرا میکند، سپس پس از یک مقطع ویژه زمانی دستورالعملهایی از یک برنامه دیگر را اجرا میکند. این فاصله زمانی اکثراً بهعنوان یک برش زمانی (time slice) نام برده میشود. این ویژگی که CPU زمان اجرا را بین برنامهها تقسیم میکند، این توهم را بوجود میآورد که رایانه همزمان مشغول اجرای چند برنامهاست. این شبیه به چگونگی نمایش فریمهای یک فیلم است، که فریمها با سرعت بالا در حال حرکت هستند و به نظر میرسد که صفحه ثابتی تصاویر را نمایش میدهد. سیستمعامل همان برنامهای است که این اشتراک زمانی را بین برنامههای دیگر تعیین میکند.
سیستمعاملکامپیوتر همیشه نیاز دارد تا برای بکار انداختنش حداقل یک برنامه روی آن در حال اجرا باشد. تحت عملکردهای عادی این برنامه همان سیستمعامل یا OS که مخفف واژههای Operating System است. سیستم یا سامانه عامل بر اساس پیشفرضها تصمیم میگیرد که کدام برنامه برای انجام چه وظیفهای اجرا شود، چه زمان، از کدام منابع (مثل حافظه، ورودی/خروجی و…) استفاده شود. همچنین سیستمعامل یک لایه انتزاعی بین سختافزار و برنامههای دیگر که میخواهند از سختافزار استفاده کنند، میباشد، که این امکان را به برنامه نویسان میدهد تا بدون اینکه جزئیات ریز هر قطعه الکترونیکی از سختافزار را بدانند بتوانند برای آن قطعه برنامهنویسی نمایند. در گذشته یک اصطلاح متداول بود که گفته میشد با تمام این وجود کامپیوترها نمیتوانند برخی از مسائل را حل کنند که به این مسائل حل نشدنی گفته میشود مانند مسائلی که در مسیر حلشان در حلقه بینهایت میافتند. به همین دلیل نیاز است که با کمک روشهای خاص بطور مثال به چند بخش تقسیم نمودن مسئله یا روشهای متداول دیگر از رخ دادن این خطا تا حد امکان جلوگیری نمود. از جمله سیستم عاملهای امروزی میتوان به مایکروسافت ویندوز، مکینتاش اپل و لینوکس و بی اس دی اشاره کرد.
پاسکال یکی از زبانهای مشهور برنامهنویسی سطح بالای متداول است. پاسکال به عنوان زبان سادهشده ALgOL طراحی شد و کاربردهای آموزشی داشت. این زبان را نیکلاوس ویرت، پروفسور دانشگاه پلیتکنیک زوریخ سوییس در سالهای ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹ میلادی طراحی کرد و در سال ۱۹۷۰ به عنوان یک زبان کارآمد و کوچک به منظور پیشبرد و توسعهٔ مهارتهای برنامهنویسی با بهرهگیری از برنامهنویسی ساختیافته و ساختمان دادهها، منتشر گردید. نام زبان پاسکال از نام بلز پاسکال، ریاضیدان فرانسوی، بر گرفته شدهاست.
پاسکال یک زبان برنامهنویسی امری و ساختیافتهٔ تأثیرگذار است که از ویژگیهایش میتوان به سادگی فراگیری آن اشاره کرد.
استاندارد این زبان برنامهنویسی در سال ۱۹۸۳ نوشته شده و دو سازمان IEEE و ANSI آن را تأیید کردهاند. هماکنون این زبان بیشتر بهعنوان زبان برنامهنویسی آموزشی برای تازهکاران در دانشگاهها آموزش داده میشود. سادگی و تجرید خوب این زبان امکان برنامهنویسی آسان بدون نیاز به آگاهی از ساختارهای پیچیدهٔ زیرین سیستمعامل را میدهد.
یک ویرایش برگرفته از پاسکال که با عنوان Object Pascal شناخته میشود، برای برنامهنویسی شیءگرا طراحی شد.
فهرست مطالب:
فصل اول: آشنایی با کامپیوتر
کامپیوترهای قدیمی
کامپیوترهای امروزی
اجزاء تشکیل دهنده کامپیوتر
سخت افزار
نرم افزار
نرم افزار سیستم عامل
و...
فصل دوم: ساختار برنامه در زبان پاسکال
اجزای تشکیلدهنده یک برنامه
کلمات ذخیره شده
لیست کلمات ذخیره شده در پاسکال
شناسه ها
ساختار برنامه در زبان پاسکال
و...
فصل سوم:
انواع عملگرها و دادهها در زبان پاسکال
عملگر
انواع عملگر
تقدم عملگرها
انواع داده ها
داده های ساده
صحیح
اعشاری
داده های ساخت یافته
و...
فصل چهارم: ورودی و خروجی
خروجی با دستور Write
خروجی با دستور Writeln
خروجی فرمتبندی شده
طریقه تعیین فرمت چاپ برای اعداد صحیح
طول میدان اعداد اعشاری
طول میدان کاراکترها و رشتهها
و...
فصل پنجم: ساختارهای شرطی و کنترل
دستورات شرطی
دستور if
If – then
دستور if همراه else
If های متداخل
دستور Case
ساختارهای کنترلی
شکل کلی حلقه
حلقه for
For های متداخل
دیاگرام دستور for
حلقه While
و...
فصل ششم: آرایه ها
آرایه و انواع آن
آرایه یک بعدی
مقدار دهی آرایه ها
آرایه دو بعدی
آرایه های چند بعدی
نکاتی چند در مورد آرایه ها
و...
فصل هفتم: توابع و روال های کتابخانه ای
ساختار تابع
توابعی برای اعداد صحیح و اعشاری
تابع Abs
تابع Sin
تابع Cos
و...
فصل هشتم: متغیر های کاراکتری و رشته ها
متغیرهایی از نوع کاراکتر
متغیرهای رشتهای
توابع و روالهای کتابخانهای برای متغیرهای رشتهای
تابع Concat
تابع Copy
روال Delete
روال Insert
و...
فصل نهم: برنامه های فرعی
روال ها
شکل کلی روال ها
انواع پارامترها
پارامترهای مقداری
پارامترهای متغیری
پارامترهای واقعی و صوری
متغیرهای محلی و سراسری
و...
فصل دهم: مجموعه ها و داده های شمارشی
مقدمه
مجموعه ها
تعریف مجموعه
عملیات روی مجموعه ها
عملگرها روی مجموعه ها
داده های شمارشی
عملیات روی داده های شماشی
و...
فصل یازدهم: رکوردها
مقدمه
تعریف رکورد
دسترسی به فیلدهای رکورد
به دست آوردن حجم یک رکورد
رکوردهای تو در تو
و...
فصل دوازدهم: فایل ها
مقدمه
فایل های متنی
طریقه ایجاد یک فایل متنی
طریقه خواندن اطلاعات از یک فایل متنی
باز کردن فایل برای خواندن
و...
فصل سیزدهم: تحلیل الگوریتم ها
مقدمه
تعریف مرتبه یا پیچیدگی الگوریتم
بدست آوردن مرتبه الگوریتمها
و...
به همراه بیش از 200 مثال و تمرین حل شده در تمام فصل ها.