مدیریت راهبردی یا مدیریت استراتژیک یک تجزیه و تحلیل در خصوص مسایل مهم و برجستهٔ سازمان است که توسط راهبران ارشد سازمان به نمایندگی از مالکان، به منظور کنترل منابع در محیطهای خارج از سازمان، اتخاذ میشود. این فرایند شامل مشخص کردن ماموریت، چشم انداز، داراییهای سازمان و توسعه برنامههای و سیاست سازمانهای سازمان و همهٔ فعالیتهایی که برای نیل به آنها نیاز است، نیز میشود.
در تعریفی دیگر مدیریت استراتژیک را مجموعه ای از تصمیمات و اقدامات مدیریتی خوانده اند که عملکرد بلندمدت یک شرکت را تعیین می کند. مدیریت استراتژیک شامل رصد محیطی (هم خارجی و هم داخلی)، تدوین استراتژی (برنامه ریزی استراتژیک یا بلندمدت)، پیاده سازی، ارزیابی و کنترل استراتژی است. بنابراین مطالعه مدیریت استراتژیک بر پایش و ارزیابی فرصت ها و تهدیدهای خارجی در پرتو قوت ها و ضعیف های داخلی یک شرکت تأکید می کند. مدیریت استراتژیک در ابتدا سیاست کسب وکار خوانده می شد. موضوعاتی که در مدیریت استراتژیک مطرح می شود شامل برنامه ریزی استراتژیک، رصد محیطی و تجزیه و تحلیل صنعت است.
در کنار مدیریت راهبردی پروسه معمولاً یک سیستم کارت امتیازی متوازن نیز به منظور ارزیابی عملکرد سازمان در نیل به اهداف مدیریت راهبردی نیز دیده میشود.
مطالعات اخیر و بزرگان علم مدیریت از این نظریه حمایت میکنند که استراتژی نیاز دارد که با حضور همهٔ سهام داران و ذینفعان شروع شود و از یک سامانهٔ بومی شدهٔ کارت امتیازی متوازن استفاده کند که شامل همهٔ این سهام داران بشود.
مدیریت راهبردیمدیریت راهبردی یک رده از فعالیتهای مدیریتی است که مقوله اهداف کلان(به انگلیسی: گل) و تاکتیک در سازمان میپردازد.مدیریت استراتژیکیک جهت دهی کلی برای سازمان میسازد که ارتباط خیلی نزدیکی نیز با مقولهٔ رفتار سازمانی دارد. در علم راهبری کسب و کار (به انگلیسی: MBA) به مدیریت راهبردی پایداری راهبرد (بهانگلیسی: strategic consistency) نیز گفته میشود. پایداری راهبرد به مقوله راهبردهای سازمانی در قبال محیط بیرونی میپردازد.
مدیریت استراتژیک شامل تیم مدیریتی و احتمالاً مدیران ارشد (به انگلیسی: Board of Directors) و سایر سهامداران (به انگلیسی: stakeholder (corporate)، stakeholder) خواهد بود.
مدیریت راهبردی یک فرایند دایمی است که ارزیابی و کنترل میکند: کسب و کار و صنعتهایی را که شرکت در آنها وارد شده است؛ بررسی رقیبان و تنظیم اهداف (به انگلیسی: goal) و راهبردها برای ملاحظهٔ همه رقیبان موجود و احتمالی؛ و توصیف راهبردها به صورت سالانه یا فصلی و تعیین اینکه چگونه پیاده شوند و چگونه پیروز خواهند شد یا اینکه کی نیاز به بازنگری دارند تا با رفیبان جدید، شرایط اقتصادی تازه و تکنولوژی جدید یا محیطهای اجتماعی اقتصادی سیاسی، سازگار شوند.
رشته مدیریت استراتژیکرشته مدیریت استراتژیک در ایران نخستین بار با عنوان مدیریت سیاستگذاری بازرگانی ایجاد شد. این رشته که یکی از گرایش های اصلی رشته مدیریت بازرگانی در مقطع دکترای تخصصی می باشد، درخصوص برنامه ریزی و اجرای استراتژی های بنگاه های اقتصادی است. تاریخچه به وجود آمدن رشته ای تحت عنوان مدیریت استراتژیک (Strategic Management) در جهان چندان طولانی نیست و به نیمه دوم قرن بیستم می رسد. طراحان دوره های دانشگاهی مدیریت در کشور آمریکا تصمیم می گیرند درس جدیدی برای دانشجویان دوره کارشناسی مدیریت بازرگانی طراحی کنند که پیشرفته ترین درس دوران تحصیلی و دربرگیرنده و جامع دروس متعددی باشد که آن ها طی دوره تحصیلی خود خوانده اند و مطالبی در آن طرح شود که به دانشجویان و مدیران آینده در زمینه تصمیم گیری های کلان و مدیریتی یاری رساند. به این ترتیب درس سیاستگذاری بازرگانی (Business Policy/Strategy) در برنامه درسی دانشکده های بازرگانی جای گرفت و به مرور خود به رشته ای مستقل در سطح کارشناسی ارشد و دکترای عمومی و تخصصی مدیریت و بازرگانی تبدیل شد. همان طور که اشاره شد عنوانی که در ابتدا برای این زمینه دانشی درنظر گرفته شده بود «سیاستگذاری بازرگانی/سیاست کسب وکار» بود و به مرور از عناوین دیگری مانند «استراتژی بازرگانی/کسب وکار»، «استراتژی و سیاست کسب وکار» و … استفاده شد؛ درنهایت اما اصطلاح «مدیریت استراتژیک» بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفت و باب شد.
فهرست مطالب:
فصل اول: فرآیند مدیریت استراتژیک
مقدمه
تعریف استراتژی
نکات موجود در استراتژی
جایگاه هدف و سیاست در استراتژی
فرایند طراحی مدیریت استراتژیک
فرایند تصمیم گیری استراتژیک
و...
فصل دوم: فرآیند مضمون بندی استراتژی سازمانی
مقدمه
برنامه ریزی استراتژیک
مدل خط مشی هاروارد
Wt
Wo
St
So
استراتژی صنفی
مدل رقابتی پورتر
مدل نظام برنامه ریزی استراتژیک
مدل رایت
مدل مینتزبرگ
مدل هیل
مدل دیوید
و...
فصل سوم: تدوین هدفهای بلند مدت و انواع استراتژی های اصلی
مقدمه
حوزه هدف های بلند مدت
ویژگی های هدف های بلند مدت
انواع استراتژی ها
استراتژی یکپارچگی
استراتژی های متمرکز
استراتژی های تنوع
استراتژی تدافعی
استراتژی کاهش
استراتژی واگذاری یا سلب مالکیت
استراتژی انحلال
استراتژی ترکیب
و...
فصل چهارم: آشنایی با متغیرهای اساسی استراتژیک سازمانی
مقدمه
بخش اول : عوامل اجتماعی و انسانی
جمعیت شناختی
نیروی انسانی و اشتغال
آموزش و پژوهش
شرایط جغرافیایی
شرایط فرهنگی
متغیرهای مربوط به منابع انسانی در سازمان
بخش دوم : متغیرهای ساختاری
پیچیدگی
رسمیت
ارتباط تمرکز، پیچیدگی و رسمیت
بخش سوم : بازار ها و محیطهای سازمانی
رقابت
نیروهای رقیب یا مخالف
تهدید ورود
موانع ورود شش منشاء دارند
تامین کنندگان و خریداران قدرتمند
فعالیت استراتژیک
محصولات جایگزین
صورت بندی استراتژی
و...
فصل پنجم: اجرای استراتژی
مقدمه
مدیریت استراتژیهای وظیفه ای
افق زمانی
مشخص بودن
مشارکت کنندگان
استراتژی منابع انسانی
استراتژی تحقیق و توسعه
و...
فصل ششم: ارزیابی استراتژی ها
مقدمه
ارزیابی استراتژی شامل سه فعالیت اصلی است
ریچارد روملت چهار معیار برای ارزیابی استراتژیها ارائه کرده است
انواع کنترل استراتژیک
کنترل فرضیات
عوامل محیطی
کنترل اجرا
نظارت استراتژیک
کنترل آگاهیهای ویژه
نظامهای کنترل عملیاتی
نظامهای بودجه بندی
جدول زمانی
و...
فصل هفتم: مدیریت بهره وری
مقدمه
سطوح بهره وری
اندازه گیری بهره وری
دیدگاه های دیگر
عوامل بهره وری
عوامل درونی بهره وری
عوامل مربوط به نهاده
عوامل مربوط به فرایند
عوامل مربوط به ستاده
و...