نوع فایل: word
قابل ویرایش 100 صفحه
چکیده:
این تحقیق، پژوهشی است پیرامون علل گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر در این تحقیق جامعه آماری خود را با حجم نمونه 100 نفر و از میان معتادین مراجعه کننده به ستاد هماهنگی و توانبخشی سازمان بهزیستی (مرکز شهید اشرفی اصفهانی) برگزیدهایم.
در این تحقیق، 6 فرضیه مطرح و مورد بررسی قرار گرفت، که در نهایت تمامی فرضیههای ما مورد تأیید قرار گرفت. به عبارت دیگر رابطة معناداری میان فرضیههای مطرح شده و علل گرایش جوانان به مواد مخدر وجود دارد.
روش تحقیق مورد استفاده برای دستیابی به نتیجه، روش پیمایشی است که البته در ضمن از دو تکنیک، روش کتابخانهای و نیز پرسشنامهای برای جمعآوری اطلاعات سود جستهایم.
در پژوهش انجام شده سعی شد که نگاهی هر چند گذرا و سطحی به تعریف اعتیاد، مشخصههای اعتیاد مراحل اعتیاد، شناخت شخصیت معتادین، تاریخچة مواد مخدر در جهان و ایران و … داشته باشیم. در انتهای تحقیق نیز پیشنهادات تحقیق را ارائه نمودیم تا بلکه در آینده محدودیتهای تحقیقی مانند آنچه که در تحقیق فوق صورت گرفته از میان برداشته شود.
مقدمه:
زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت قواعد و هنجارهای اجتماعی است. اگر ما از قواعدی که انواع رفتار را در زمینههای معینی به عنوان رفتارهای مناسب و رفتارهای دیگری را به عنوان رفتارهای نامناسب تعریف میکنند، پیروی نمیکردیم، فعالیتهایمان دستخوش هرج و مرج میگردید.
از سوی دیگر زندگی اجتماعی انسان با پدیدههای اجتماعی نمود مییابد. پدیدههای اجتماعی در واقع واقعیتهایی هستند که جزء ذاتی زندگی اجتماعی بشر میباشند. حال اگر برخی از این پدیدهها در وضعیتی قرار گیرند که از سوی جامعه، منفی تلقی شوند، ممکن است که در حیات مطلوب اجتماعی اثر نامناسب گذارده و یا آن را تهدید نمایند. اما باید دانست که تلقی منفی از یک پدیده اجتماعی در همه جوامع یکسان نیست و شاید معدودی از این پدیدهها را بتوان یافت که وجود آنها در تمام یا اغلب جوامع همراه با تلقی منفی باشد. همچنین در یک جامعه خاص نیز تشخیص مثبت یا منفی بودن یک پدیده در میان گروهها یا افراد مختلف، لزوماً یکسان نمیباشد. در این میان تلقی رهبران سیاسی جامعه، فراتر از یک تلقی فردی بوده و به مقدار زیادی در روند حیات جامعه تأثیر دارد.
اعتیاد به مواد مخدر یکی از مسائل مبتلا به امروز جهان است. پدیدهای است که بیش از پیش نسل امروز و فردا را تهدید به نابودی میکند و این امر تقریباً درد جدیدی است، روزی نیست که سمینارها و کنفرانسهایی با شرکت عدهای صاحب نظران دنیا در زمینههای جرم شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و… تشکیل نگردد و در پی از بین بردن این درد بیدرمان نباشند. ولی از آنجا که در فکر شناخت زمینههای اعتیاد بر نمیآیند غالباً طرق درمان پیشنهادی آنان نیز چاره درد نمیکند. این است که میبینیم هر روز بر تعداد معتادین چه در ایران و چه در جهان افزوده میگردد.
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه
فصل اول
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت مسئله تحقیق
اهداف تحقیق
فصل دوم
پیشینة تاریخی تحقیق
دیدگاههای نظری تحقیق
تاریخ ادبیات تحقیق
تاریخچة مواد مخدر در جهان و ایران
آنچه در مورد اعتیاد و مواد مخدر باید بدانیم؟
شناخت شخصیت و طرز رفتار معتادین
مشخصههای اعتیاد
مراحل اعتیاد
- آیا اعتیاد یک نوع بیماری است
چارچوب تئوریک تحقیق
متغیرهای مستقل وابسته
ارائه فرضیههای تحقیق
شاخص و معرف سازی
تعریف نظری و عملیاتی متغیرها و شاخصها
فصل سوم
روش شناختی تحقیق
حجم نمونه و جامعة آماری
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی دادهها
نتیجهگیری و خلاصهی یافتهها
پیشنهادات تحقیق
محدودیتها تحقیق
فصل پیوستها
پرسشنامه
جدول کدنامه
منابع
منابع و مأخذ:
1- توسلی، غلام عباس، نظریههای جامعه شناسی، انتشارات سمت، تهران، 1380.
2- ستوده، هدایت اله، آسیب شناسی اجتماعی، انتشارات آوای نور، تهران، 1376.
3- شیخاوندی، داور، آسیب شناسی جامعوی، نشر و ندیز، تهران، 1373.
4- فرجاد، محمد حسین، آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات، انتشارات بدر، تهران، 1366.
5- کریم پور، صادق، روانشناسی اعتیاد، امیر کبیر، تهران، 1364.
6- شایان مهر، علیرضا، دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، جلد اول، انتشارات کیهان، تهران، 1377.
7- شایان مهر، علیرضا، دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی جلد دوم، انتشارات کیهان، تهران، 1379.
8- سایت اطلاع رسانی نیروی انتظامی.
نوع فایل: word
قابل ویرایش 310 صفحه
چکیده:
نقد جامعهشناسی برخلاف آنچه در نگاه نخست به نظر میآید، تنها بررسی تأثیر مستقیم رخدادهای اجتماعی مشخصی بر ادبیات یک دوره نیست و برخلاف بسیاری مکاتب دیگر نمیتوان یک مقطع معین تاریخی و یک محدودهی مشخص جغرافیایی و فرهنگی برای آن درنظر گرفت. بلکه در طول سالها افت و خیزهای فراوانی را پشت سرگذاشته و با جریانهای بسیار در پیوسته است.
یکی از مهمترین این جریانها که پیوندی گسستناپذیر با جامعهشناسی دارد، نقد فمنیستی است. بسیاری از منتقدان، فمنیسم را شاخهای از نقد جامعهشناسی میدانند که در آن به جامعه از رهگذر امکانات و شرایطی مینگرد که همواره از زنان دریغ داشته شده است.
این رساله ابتدا به معرفی مشروح رویکرد جامعهشناسی میپردازد و ویژگیهای اصلی آن را جست و جو میکند و مهمترین گرایشهای این گونهی نقد ادبی را معرفی میکند. فصل دوم رمان سووشون را براساس شیوههای این رویکرد تحلیل میکند و مناسبات سووشون را با جامعهای که در آن شکل گرفته و نیز جامعهای که روایتش میکند مورد کنکاش قرار میدهد. در فصل سوم از رویکرد فمنیستی و نقد ادبی سخن میرود و در فصل پایانی سووشون از چشمانداز این رویکرد نوآیین و در حال شکلگیری بررسی میشود.
مقدمه:
نقد ادبی در برنامهی دانشگاهی میهن ما به ویژه در رشتهی زبان و ادبیات فارسی هنوز مقامی درخور و سزاوار نیافته است. بررسی گرهگاههای این کاستی نابخشودنی البته در این مجال نمیگنجد. اما این قدر هست که تمرکز بر شاخههای معینی از قلمرو وسیع و دائم التغیر نقد ادبی و فهم ومعرفی شایستهی آن، اگر با تطبیق آن رویکردها بر یک یا چند متن مشخص بومی همراه شود، گامی بس راهگشا خواهد بود. در این میان منطقی به نظر میآید که به جای توجه به آخرین و تازهترین جریانهای روز، از جریانهای اولیه و پیشین آغاز کرد که جنبهی آموختاری (کلاسیک) افزونتری یافتهاند. اساساً چگونه میتوان بدون آشنایی عمیق با سرآغازهای این راه پرپیچ و خم تجربههای نو آیین را شناخت و بازشناساند. بی هیچ مجامله و تعارفی جامعهی فرهنگی و دانشگاهی هنوز با نقد دورهی رمانتیک و آموزههای شلگل و کولریچ یک سره بیگانه است. پیداست جریان عظیم نقد ادبی مغرب زمین را که سیری به تعبیر باختین گفت و گویی دارد، باید از آغاز، آغازید نه از فرجام. از این گذشته، فهم عمیقتر این جریانها تنها از رهگذر کاربست آموزهها و شیوههای آنها در آثار ایرانی صورت میپذیرد و ما را از مرحلهی ترجمه به مقام تجربه ارتقا میدهد.
نگارنده با درک مجملی که از این احتیاج مبرم جامعهی پژوهشی و فرهنگی داشت، بر آن شد که «با نخستین قدمهای ناآزمودهی نوپایی خویش» در گشودن این راه دشوار سهمی هر چند کوچک داشته باشد.
آنچه البته او را از آغاز تا فرجام این راه دراز آهنگ دلیری و امید میبخشید دم همّت استاد فرزانه دکتر پورنامداریان بود که از پیشگامان برجستهی این میداناند و در شناسایی سنجیدهی شیوههای گوناگون نقد و زیباییشناسی فرنگی از رهگذر تطبیق و سنجش آن با میراث بلاغت اسلامی ـ ایرانی کهن و کاربست آن در آثار کهن و نو چهرهای دوران ساز به شمار میآیند.
به راهنمایی استاد، رمان سووشون را برگزیدم که بیگمان هنوز از چهار، پنج رمان زبان فارسی است که مستعد و سزامند بررسیهای ادبی از چشماندازهای گوناگون است. سووشون به ویژه از نظریهی دریافت، رمان بسیار مهمی است چرا که از زمان نشر با همهی فراز و نشیبهای اجتماعی، همواره مخاطبان پرشماری بدان روی آوردهاند، توفیقی که رمانهای انگشت شماری از آن نصیب بردهاند.
از میان شیوههای نقد، رویکرد جامعهشناختی را به دلایلی چند برگزیدیم: نخست آن که سووشون از این چشمانداز بسیار تأملبرانگیز است و روایتی است عمیقاً اجتماعی. دیگر آن که نقد جامعه شناختی از شاخههای با سابقه و گستردهی نقد است که خود بر بسیاری از شاخههای تازهتر به شیوههای مختلف تأثیر نهاده است و فهم و معرفی آن ضرورتی بنیانی دارد. به ویژه یکی از شیوههای نوآیین نقد که انتظار می رود مخصوصاً از رهگذر آن به سراغ سووشون برویم یعنی نقد فمنیستی که تقریباً شاخهای نورسته است بر این شاخ کهنتر. شاید دقیقتر آن باشد که بگوییم از نظر ما سووشون آن قرائت نقد فمنیستی را بیشتر میتابد که آن را میتوان نقد جامعه شناختی ـ فمنیستی خواند.
همین جا به توضیح نکتهای ضروری باید پرداخت. در تبویب و بخشبندی این رساله هم در مقام معرفی رویکردها و هم در مرحلهی تحلیل سووشون بر پایهی رویکردها، آشکارا سهم بسیار افزونتری به نقد جامعهشناختی دادهایم و در برابر نقد فمنیستی سهم اندکی دارد. این مسأله به نظر ما کاملاً طبیعی و مقرون به صحت و صواب مینماید، زیرا اولاً نقد جامعهشناختی رویکردی به نسبت نقد فمنیستی بسیار گستردهتر، با سابقهتر و پیچیدهتر و فربهتر است و نقد فمنیستی جریانی به شدت نوخاسته است و چنانکه یادآور شدهایم، مطالعات نقد فمنیستی عملاً بیشتر فمنیسم در مفهوم عام را شامل است و کمتر به نقد ادبی و هنری در مفهوم دقیق و متعارف آن میپردازد، حتی به نظر میآید که این نقد هنوز راهی دراز در پیش دارد تا بتواند همپای رویکردهای دیگر نقد به صورتی مستقل و تأملبرانگیز طرح شود.
ثانیاً نقد فمنیستی در معنای ویژه که پیشتر بر آن تأکید کردیم و با قرائت ما از سووشون همخوان بود، بیشتر در حد و اندازهی یکی از شیوهها و زیر گروههای نقد جامعه شناسی قابل طرح بود و هرگز با کلیت عظیم آن نقد سنجیدنی نمینمود.
ثالثاً سووشون آشکارا دایرهی گفت و گوی بسیار فراختری با نقد جامعهشناسی دارد تا نقد فمنیستی و قرائت فمنیستی آن نیز غالباً به تحلیلهای جامعهشناسی میانجامد.
بدین سان در آغاز به معرفی نسبتاً مشروح نقد جامعهشناختی پرداختیم که البته به مقتضای حد متعارف رسالههای دانشگاهی بخشی از آن به ناچار حذف شد. کوشیدیم نخست با طرح اجمالی مناسبات محتمل جامعه و ادبیات طرحی از بنیانیترین مسائل این نقد به دست دهیم. از آن پس تکوین این نقد را از نخستین تأملات پراکنده و خام تا جریانهای جدی و گستردهی سدهی بیستمی نشان دادیم. علاوه بر اشاره به جریانهای عمده از اندیشگران و فعالان برجستهی این رویکرد یاد کردیم. از آن میان از سه تن به واسطهی اهمیت و دورانسازی آموزههایشان با تأکید و تفصیل افزونتری سخن گفتیم: لوکاچ، گلدمن و باختین (فصل اول).
پس از آن با این چشمانداز به سراغ سووشون رفتیم و کوشیدیم ربط و نسبتهای گوناگون روایت را با جامعه بسنجیم. تلقی ما از جامعه البته محدود به شیراز و دورهای معین از تاریخ نبود. خواستیم نشان دهیم. سووشون در سطوح مختلف جامعه و تاریخ ما در پیوسته است و میتوان با توجه به لایههای نمادین و شبکههای اشارات روایت تا آن جا پیش رفت که رمان، روایتی از تاریخ اجتماعی ایران از گذشتههای دور اساطیری تا روزگار ماست. (فصل دوم(
در معرفی نقد فمنیستی با آن که ناگزیر از معرفی جریان عام و عمدهی فمنیسم بودهایم، بیشتر به رهیافتهایی تکیه کردهایم که در نقد ادبی شأنیت و اهمیتی میتوانند داشت. از اشاره به این نکته نیز پروا و پرهیز نکردهایم که این رویکرد هنوز در آغاز راه است و حتی در مغرب زمین هم شیوهای روشمند و سازوار و دانشگاهی به شمار نمیآید. به گمان ما هنوز در میانهی انبوه سخنان متناقض و متفاوت ناقدان ادبی فمنیست، شاید سنجیدهترین تأملات از آن نویسندهی ژرف بین بریتانیایی ویرجینیا وولف باشد که در زمانی دورتر در این باب قلم زده است. هر چند او به معنای حرفهای و متعارف کلمه منتقد و محقق نبود و خود واژهی فمنیسم را خوش نمیداشت و به کار نمیگرفت اما اتاقی از آن خود او، آرایی ژرف در زمینه ی نگاه زنانه در روایت را در برداشت. (فصل سوم)
سرانجام سووشون را از این زاویه نگریستهایم که این رمان به عنوان نخستین رمانی که نگاشتهی یک زن ایرانی است و در عین حال قهرمان داستانی آن زن است چه مایه از روایتهای دیگر متمایز است؟روایت و راوی چگونه موقعیت و وضعیت زن ایرانی را گزارش میدهند و چگونه حال و روز او را داوری و نقد میکنند؟و آیا خود این نقد ـ نقد دانشور و راوی رمان و زری ـ را میتوان نقادی کرد ونقدها را بود آیا که عیاری گیرند؟ (فصل چهارم)
اشاره به چند نکته ضروری مینماید:
1ـ ارجاعها و پانوشتها که گاه بسیار مفصل است در پایان فصل آمده است. در این زمینه در فصلهای دوم و چهارم استثنایی قائل شدهایم. به علت ارجاعات مکرر به سووشون و امکان دسترسی آسانتر و سریعتر به آن قسمت از روایت، شمارهی صفحهی بدون هر گونه توضیحی داخل پرانتز و در درون متن قید شده است.
2ـ کوشیدهایم داوری ما دربارهی سووشون جنبهی توصیفی داشته باشد و از ستایشهای پرشور و احساسی اجتناب کردهایم و اساساً تلقی ما از نقد، تصور کلیشهای محک زدن و تعیین ارزش نبوده است.
3ـ تحلیل داستان سیاوش را که در فهم لایههای نمادین اثر، اهمیتی بنیادین دارد با چند تصویر از مینیاتور و نقاشی مربوط به شاهنامه و داستان عاشورا همراه کردهایم.
این پایاننامه با همهی کاستیها اگر تا اندازهای در خور تأمل باشد، البته وامدار فضل و فضیلت استادانی است که افتخار راهنمایی و مشاوره را به شاگرد کوچک خویش بخشیدند. نخست استاد فرزانه دکتر تقی پورنامداریان که نه تنها مشوق من در قدم نهادن به این راه بودند، بلکه از دستگیری و راهنمایی من در تمام مراحل و منازل دریغ نکردند.
استاد ارجمند دکتر ابوالقاسم رادفر نیز از سر مهر و فروتنی مشاورهی این پایاننامه را پذیرفتند و وجود عزیزشان همیشه باعث دلگرمی من بود.
مدیون شماری از استادان و دوستان نیز هستم که در یادآوری نکتهها، معرفی و در اختیار نهادن منابع یا دیگر مراحل فراهم آمدن رساله مرا شرمسار الطاف خویش ساختند؛دکتر مسعود جعفری، دکتر جابر عناصری، دکتر علی محمدشاهسنی، دکتر عبدالله حسنزاده، محمد یکهدهقان و خواهر دلبندم مرضیه سرمشقی.
به ویژه از دوست و همسر مهربانم دکتر حمیدرضا توکلی سپاسها دارم که اگر همراهیها و تشویقهای ایشان نبود، این رساله هیچگاه سرانجام نمییافت. هر کجا هست خدایا به سلامت دارش.
فهرست مطالب:
فصل اول
معرفی رویکرد جامعهشناسی
پیوندهای جامعه و ادبیات در نگاه نخستین
چشمانداز تاریخی جامعهشناسی ادبیات
هنر و جامعه: همزادان دیروز
پیشینهی گره خوردگی مطالعات ادبی با مسائل اجتماعی
تکوین و تکامل جامعهشناسی ادبیات
تأثیرها و امتزاجهای جامعهشناسی ادبیات
الف. رویکرد روانشناختی
ب. نظریه اخلاقی
ج. رویکرد تکوینی و ساختارگرایی
د. صورتگرایی
هـ. زبانشناسی
و. جریانهای تازهتر: فمنیسم و پسا استعماری
از نظریهی ادبی جامعهشناختی تا جامعهشناسی نظریههای ادبی
مارکسیسم و جامعهشناسی ادبیات
مارکسیسم و نظریهی ادبی
مارکس و انگلس سرچشمههایی پویان
چند مفهـوم کلیـدی
الف: زیربنا و روبنا
ج ـ تعهد و التزام
د ـ رابطهی دیالکتیکی هنر و جامعه
جامعه و نویسنده
روح زمانه و ذوق عمومی
نویسنده و روح زمانه
اثرپذیری جامعه از ادبیات
پیوند جامعه و ادبیات دربوتهی نقد
هـ ـ ایدئولوژی
و ـ هژمونی
معرفی سه شخصیت شاخص در نقد جامعهشناسی
الف. لوکاچ و رئالیسم اجتماعی
ب) لوسین گلدمن و ساختارگرایی تکوینی
ج ـ میخائیل باختین و منطق گفت و گویی
پینوشتها و یادداشتهای فصل اول
فصل دوم
نقد جامعه شناختی سووشون
پیش درآمد
بخش اول: سووشون در نخستین دیدار
الف . مکانهای مقدس
1ـ باباکوهی
2ـ هفت تن
3ـ شاه چراغ
4ـ سیبویه
6ـ کوه مرتاض علی
7ـ خانقاه
گورستان جوانآباد
ب. بناهای تاریخی
1ـ دروازه قرآن
2ـ حافظیه
3ـ ارگ کریمخانی
4ـ خانهی عزت الدولـه
5ـ آبانبار وکیل
ج. باغها و تفریحگاهها
1ـ باغ تخت
2ـ باغ رشک بهشت
3ـ باغهای مسجد وردی
4ـ باغ خلیلی
5ـ مزارع
د. محلهها
1ـ محلهی یهودیها
2ـ محلهی سردزک
3ـ محله مردستان
4ـ بازار شمشیرگرها
هـ. مکانهای آموزشی و درمانی نوساخته
1ـ مدرسهی انگلیسیها
2ـ مریض خانهی مرسلین
و. اشارات تاریخی
1ـ حضور خارجیها
2ـ جنگ جهانی
3ـ شیوع بیماری تیفوس
4ـ آشفتگیهای داخلی
ز. رسمها و آیینها
مراسم عروسی
پیشههای سنتی
سنتهای ایلی
باورداشتهای مردمی
ضربالمثلها
بخش دوم: روایتی پویان از جامعهای در حال گذار و دگرگونی
الف) جامعهنادلخواه
ب) تحرکات انقلابی
ج) تعامل با سنت
د. نفی و اثبات مذهب
هـ. نظام آموزشی جدید
بخش سوم: تأمل و داوری راوی در روایت جامعه
الف) زری نزدیکترین شخص به راوی
ب) شخصیتها و طبقات اجتماعی وصف شده در سووشون
ج) جایگاه اجتماعی نویسنده
موقعیت اجتماعی نویسنده
نسبت رمان با تجارب شخصی نویسنده
نسبت موقعیت اجتماعی رمان با زمان
د) تعارض نقش آفرینی در خانواده و جامعه
هـ) نگاه راوی به تحول ایران ومسائل مربوط به تجدد و
علل عقبماندگی
بخش چهارم: تأمل در نسبت رمان و جامعه
الف) نوع ادبی سووشون
سووشون و رئالیسم
سووشون و ناتورالیسم
سووشون و سور رئالیسم
سووشون و سمبولیسم
ب) مثلث زمانی روایت سووشون
ج) روایت نمادین سووشون
ـ مجموعه نمادهای مرتبط با سیاووش قصهی گردونه دار پیررمزها و نمادهای امروزین
د) تعامل ساختار سووشون با جامعه
یادداشتها و پینوشتهای فصل دوم
فصل سوم
معرفی رویکرد فمنیسم
رویکرد فمنیستی نقد ادبی
فمنیسم در قلمرو نقد ادبی
بخش بندی نقد فمنیستی
پی نوشتها و یادداشتهای فصل سوم
فصل چهارم
نقد فمنیستی سووشون
الف) روایت زنانه
ب) روایت نقادانه
3- نقد فمنیستی روایت
یادداشتها و پینوشتهای فصل چهارم
منابع و مأخذ:
فصل اول
1- آرنولد هاورز، تاریخ اجتماعی هنر، ترجمهی ابراهیم یونسی، خوارزمی، 1370، ص37و28/1
2- ارنست فیشر، ضرورت هنر در روند تکامل اجتماعی، ترجمهی فیروز شیرانلو، بینا، چ2، 1348، ص24
3- ا.ح آریانپور، جامعهشناسی هنر، انجمن کتاب دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، چ3، 1354، ص10
4- تاریخ اجتماعی هنر، 31/1
5- ریچارد هارلند، درآمدی تاریخی بر نظریهی ادبی از افلاتون تابارت، ترجمهی گروه ترجمهی شیراز: علی معصومی و شاپور جورکش، چشمه، 1382، ص141
6- روژه باستید، هنر و جامعه، ترجمهی غفار حسینی، توس، 1374، ص63
7- لوین، ل، شوکینگ، جامعهشناسی و ذوق ادبی، ترجمهی فریدون بدرهای، توس، 1373، ص12
8- هنر و جامعه، ص164
9- ر.ک ژان ایوتادیه، نقد ادبی در قرن بیستم، ترجمهی مهشید نونهالی، نیلوفر، 1378، ص183
10- عبدالحسین، زرین کوب، نقد ادبی، امیرکبیر، چ 4، 1379، ص 46/1
11- درآمدی تاریخی برنظریه ادبی از افلاتون تابارت، ص156
12- رنه ولک و آوستن وارن، نظریهی ادبیات، ترجمهی ضیاء موحد و پرویز مهاجر، علمی و فرهنگی، 1373، ص101
13- هنر و جامعه، ص49
14- رک. نقد ادبی، ص46/1
15- هنر و جامعه، ص54
16- تری ایگلتون، مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمهی اکبر معصومبیگی، دیگر، 1383، ص72
17- درآمدی تاریخی بر نظریه ادبی از افلاتون تابارت، ص144
18- آیزابرلین، متفکران روس، ترجمهی نجف دریابندری، خوارزمی، 1361، ص229
19- درآمدی تاریخی بر نظریه ادبی از افلاتون تابارت، ص147
20- خشایار دیهیمی ( به سرپرستی) نویسندگان روس، نشر نی، 1379، ص310
21- نقد ادبی در قرن بیستم، ص193
22- راجر وبستر، پیش درآمدی بر مطالعهی نظریهی ادبی، ترجمهی الهه دهنوی، ویراستار دکتر حسین پاینده، روزنگار، 1382، ص107
23-نقد ادبی در قرن بیستم، ص212-206
24- درآمدی تاریخی بر نظریه ادبی از افلاتون تابارت، ص224
25- ر.ک، ویلفرد گرین، لیمورگان و دیگران، مبانی نقد ادبی، ترجمهی فرزانه طاهری، نیلوفر، چ3، 1383، ص269
26- نظریه ادبیات، ص101
27- همان، ص112-111
28- نقد ادبی در قرن بیستم، ص183
29- مایکل رایان، نقد سیاسی، ترجمهی حسین علی نوذر، ارغنون، س1، ش4، زمستان 73، ص275
30- یوهانس ویلم برتنز، نظریه ادبی (مقدمات)، ترجمهی فرزان سلجوقی، آهنگ دیگر، 1382، ص108-107
31- مارکسیسم و نقد ادبی، ص32
32- گفتاری دربارهی نقد، ترجمهی نسرین پروینی، امیر کبیر، 1365، ص43
33- آی.ا ریچاردز، اصول نقد ادبی، ترجمهی سعید حمیدیان، علمی و فرهنگی، 1375، ص27
34- مبانی نقد ادبی، ص274
35- ولادیمیر پراپ، ریشههای تاریخی قصههای پریان، ترجمهی فریدون بدرهای، توس، 1371، ص182
36- محمدرضا شفیعی کدکنی، مفلس کیمیافروش (نقد و تحلیل شعر انوری)، سخن، 1372، ص85
37- همان، ص91
38- کیت گرین و جیل لبیهان، درسنامهی نظریه و نقد ادبی، ویراستار دکتر حسین پاینده، روزنگار، 1383، ص415
39- گلن وارد، پست مدرنیسم، ترجمهی قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی، ماهی، 1384، ص26-25
40- پیش درآمدی بر مطالعهی نظریه ادبی، ص267
41- همان، ص268
42- رامان سلدن و پیتر ویدوسون، راهنمای نظریهی ادبی معاصر، ترجمهی عباس مخبر، طرح نو، چ2، 1377، ص98
43- نقد ادبی، ص596/2
44- مبانی نقد ادبی، ص268
45- همان، ص270
46- ر.ک. همان، ص270
47- نظریه ادبی (مقدمات)، ص108
48- مارکسیسم و نقد ادبی، ص18
49- درسنامه نظریه و نقد ادبی، ص193
50- جاناتان کالر، نظریه ادبی (معرفی بسیار مختصر)، ترجمهی فرزانه طاهری، مرکز، 1383، ص172
51- درآمدی تاریخی بر نظریهی ادبی از افلاتون تابارت، ص223
52- نظریهی ادبیات، ص117
53- مارکسیسم و نقد ادبی، ص22
54- ژرژ سمپرون: «ادبیات و نیروهای حاکم بر جامعه»، وظیفهی ادبیات، ترجمه و تدوین ابوالحسن نجفی، زمان، چ2، 1364، ص117
55- همان، ص122
56- مارکس رافائل، سه پژوهش جامعهشناسی هنر (پرودون، مارکس، پیکاسو)، ترجمهی اکبر معصوم بیگی، آگه، چ2، 1383، ص35
57- ژان پل سارتر، ادبیات چیست؟، ترجمهی ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، زمان، چ5، 1356، ص122
58- همان، ص37
59- راهنمای نظریهی ادبی، ص97
60- نقد سیاسی، ص215
61- مارکسیسم و نقد ادبی، ص26
62- ایرناریما مکاریک، دانشنامهی نظریههای ادبی معاصر، ترجمهی مهران مهاجر و محمدنبوی، آگه، 1384، ص410
63- ر.ک. نقد ادبی، ص686-685/2
64- مارکس در 1848 به اتفاق فردریش انگلس ـ کارخانهدار ثروتمند و جوان ـ بیانیهی کمونیست رانوشت. شاید در تاریخ عقاید و اندیشهها هیچ همکاری دیگری از باب اهمیت به پای اشتراک مساعی مارکس و انگلس در سالهای بعد نرسد. برای اطلاعات بیشتر ر.ک، برایان مگی، فلاسفهی بزرگ، ترجمهی عزتالله فولادوند، خوارزمی، چ2، 1377 و ص308
65- پیش درآمدی بر مطالعهی نظریه ادبی، ص98
66- راهنمای نظریهی ادبی معاصر، ص99
67- نظریه ادبیات، ص115
68- راهنمای نظریه ادبی معاصر، ص100
69- نظریهی ادبی (مقدمات)، ص111
70- مارکسیسم و نقد ادبی، ص28
71- همان، ص40
72- نظریه ادبی (مقدمات)، ص121
73- هنر و جامعه، ص58
74- دانشنامهی نظریههای ادبی معاصر، ص410
75- نظریهی ادبیات، ص106
76- نظریهی ادبیات، ص108
77- همان، ص108
78- پیش درآمدی بر مطالعهی نظریهی ادبی، ص97
79- هنر و جامعه، ص172
80- یوری داویدف، هنر و انقلاب، ترجمهی ع. نوریان، شباهنگ، 1358، ص12
81- گفتاری دربارهی نقد، ص44
82- همان، ص46
83- نقد ادبی، ص700/2
84- تقی پورنامداریان، سفر درمه (تأملی در شعر احمد شاملو)، نگاه، 1381، ص49
85- ادبیات و نیروهای حاکم بر جامعه، ص115
86- آلن رب گریه، :«ادبیات تحت تعقیب سیاست»، وظیفهی ادبیات، ص215
87- همان، ص116
88- کلود سیمون،: «نویسنده و سیاست»، وظیفهی ادبیات، ص210
89- ولبور اسکاتو تی اس الیوت، دیدگاههای نقد ادبی، ترجمهی فریبرز سعادت، امیرکبیر، چ 2،1378، ص 23
90- هنر و انقلاب، ص15-14
91- نظریهی ادبیات، ص110
92- مبانی نقد ادبی، ص41
93- راهنمای نظریه ادبی معاصر، 101
94- هربرت مارکوزه: «هنر در جامعهی یک بعدی»، نظارهی هنر، ترجمهی بابک قهرمان، ارشاد، 1382، ص92
95- هربرت رید، هنر و اجتماع، ترجمهی سروش حبیبی، امیرکبیر، 1352، ص17
96- جین فرانکلو، فرهنگ نو در آمریکای لاتین، ترجمهی مهین دانشور، امیرکبیر، 1362، ص193
مارتینس وینیا شاعر کوبایی (پس از پیوستن به حزب کمونیسم) میگوید: «دیگر نمیتوانم شعری مانند آنها که در گذشته سرودهام، بسرایم. نیازی هم به آن ندارم. چه نیازی؟ دیگر مصائب شخصی در نظرم هیچ است، دیگر از آن خویش نیستم. از این پس به حزب و مردم تعلق دارم.» همان، ص164
97- همان، ص194
98- جامعهشناسی هنر، ص90
99- نظریهی ادبیات، ص 103
100-نقد ادبی، ص 43/1
101- درآمدی تاریخی بر نظریهی ادبی از افلاتون تابارت، ص153
102- جامعهشناسی ذوق ادبی، ص20-18
103- همان، ص17
104- همان، ص16
105- خوان گویتسولو،:« قطرهی ملی شما اقیانوس جهانی نیست»، وظیفهی ادبیات، ص238
106- بابک احمدی، ساختار و تأویل متن، مرکز، 1370، ص112/1
107- حسین پاینده، گفتمان نقد (مقالاتی در نقد ادبی)، روزنگار، 1382، ص249-239
108-مسعود جعفری، سیر رمانتیسم در اروپا، مرکز، 1378، ص159
109- ر.ک همان، ص165-160
110- رابرت سه یر و میشل لووتی: «رمانتیسم و تفکر اجتماعی» ترجمهی یوسف اباذری، ارغنون، س1، ش2، تابستان 1373، ص119
111- هنر و انقلاب، ص146
112- جامعهشناسی ذوق ادبی، ص62
113- همان، ص63
114- نظریهی ادبیات، ص109
115- ضرورت هنر در روند تکامل اجتماعی، ص328
نوع فایل: word
قابل ویرایش 110 صفحه
مقدمه:
اگر بزرگسالانی خلاق و با قوة تخیل میخواهیم باید از سالهای اولیة زندگی آنها برای این کار برنامهریزی کنیم. ما کودکان را برای زندگی تربیت میکنیم و هر خصوصیتی را که در این سن در آنان تشویق کنیم با آنان میماند. اگر خلاقیت و قوة تخیل آنان را تشویق نکنیم کودکان به بزرگسالانی خلاق بدل نمیشوند.
کار و فعالیت هنری کودکان در ایجاد فرصتهایی بمنظور ابراز خلاقیت اهمیت حیاتی دارد.
در نظر گرفتن تنوع وسایل و امکانات دار اتاق کودک به دلیل استفادة طولانی مدت از اهمیت بسیاری برخوردار است. کودکان به نقاشی و حجمسازی بسیار علاقه مندند و دوست دارند وسایلی را که در اختیار دارند رنگی کنند، مثل نقاشی کردن روی دیوارهای اتاقشان. گاهی این مسئله باعث ایجاد اضطراب و نگرانی در خانوادهها میشود: اما باید دقت کرد که کودکان را از انجام این کار نهی نکنیم و فضای لازم را برای انجام این کار برای او فراهم کنیم.
تحقیقات نمایانگر آن است که هوش و استعداد، خلق و خو و شخصیت، قدرتها و مهارتها در سالهای اول زندگی شکل میگیرد. در مرحلة بعدی، رشد انسان بیشتر در جهتکمی است تا کیفی. لذا هر قدر محیط زندگانی کودک غنیتر، سالمتر و آگاهانهتر باشد، هوش کودک بیشتر و رفتار او متعادلتر خواهد بود و در اینجا ضرورت استفاده از فضای کار و فعالیت مناسب که کودک را به سمت و سویی مناسب سوق دهد، ضروری به نظر میرسد
فهرست مطالب:
مقدمه
شناسایی مشکل
تعیین هدف
شرح مسئله
محدودیتها
تحلیل نیاز
بررسی مقدار نیاز به محصول
هدف ایجاد نیاز در محصول
پرورش حواس کودکان
خلاقیت و سازندگی در سنین پیش دبستانی
پرورش خلاقیت از طریق هنر
فعالیت هنری
رشد بازنمایی دو بعدی
رشد طراحی
رشد نقاشی
تفریح کودکان
اهمیت خلاقیت و تخیلی برای کودکان
اهمیت بازنمایی
تعاریف خلاقیت و تخیل
ویژگی های خلاقیت در کودکان
اهمیت محیط مناسب
سازماندهی دسترسی به فضا و منابع
آنالیز اجتماعی
شناخت استفاده کنندگان (User Analysis)
شناخت گروه استفاده گر اول (کودک)
نقش تربیت در شخصیت کودک
نشانه های خلاقیت در کودک
شناخت گروه استفاده گر دوم (والدین):
نقش مادران
نقش پدران
روابط اجتماعی
شناخت گروه استفاده گر سوم
نوع فایل: word
قابل ویرایش 90 صفحه
چکیده:
در پژوهش حاضر تأثیر رنگ بر حافظه کودکان اول دبستان پسرانه شهید عباسپور شهرستان کرج در سال 84-1383 مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری و تعداد دانش آموزان، آزمون شده 42 نفر می باشند که با استفاده از روش دو گروه مستقل و تصادفی مورد سنجش قرار گرفته اند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش یک سری تصاویر که تعداد آنها 20 عدد بوده است و به صورت رنگی در همان تعداد بصورت سیاه و سفید تهیه شده است و هر دو گروه با یک سری از این تصاویر یعنی گروهی با تصاویر رنگی و گروه دیگر با تصاویر سیاه و سفید مورد سنجش قرار گرفته اند. مسأله در این پژوهش این بود که آیا رنگ بر حافظه تأثیر مثبت دارد. آیا بین رنگ و حافظه رابطه مستقیم است، که با انجام عملیات آماری که در این پژوهش از آزمون t دو گروه مستقل استفاده شده و پس از تجزیه و تحلیل نتایج زیر بدست آمده که اولاً رنگ بر حافظه تأثیر مثبت دارد، ثانیاً رابطه بین رنگ و حافظه مستقیم است.
مقدمه:
حافظه موضوعی است که از دیرزمان مورد توجه انسان بوده و او همواره برای شناخت و بهبود آن کوشیده است. در واقع کمتر فردی است که با توانمندی های حافظه خویش درگیر نبوده و برای تقویت آن تلاش نکند. از نظر مردم، موفقیتهای تحصیلی و شغلی مستقیماً با این توانایی ارتباط دارد. پژوهشگران و رهبران عموماً افرادی با حافظه قوی بوده و از آن در راه رسیدن به اهداف خود کمک گرفته اند. هر چند حافظه قوی به معنای «هوش و خلاقیت» زیاد نیست آزمایشها نشان داده اند که این دو، با حافظه ارتباط مستقیم دارند. (جعفریان، 1375)
درگیری فکری با استعداد پرسش برانگیز حافظه حوضه اختصاصی انسان نوین نیست، زیرا که بسیاری از تمدنها در گذشته، منشأ کارکرد و تربیت آن را عمیقاً مد نظر داشتهاند در حقیقت، مطالعه حافظه از تاریخچه ای غنی برخوردار است که به روزگاران دور یعنی آغاز تمدن مغرب زمین باز می گردد. این مطلب موضوعی است مورد علاقه و تفحص برای اندیشمندان بزرگ تمامی دوره ها بوده است.(ابراهیم زاده، 1368، ص 18)
عوامل مختلفی بر حافظه مؤثر هستند از جمله هیجان، هوش، سن و رنگ که در اینجا ما به تأثیر رنگ بر حافظه پرداخته ایم.
رنگ در محیط زندگی انسان اهمیت بسزایی برخوردار است تا جایی که زندگی بدون رنگ قابل تصور نیست. یکی از کیفیات بارز و ملموس اشیا و پدیده های جهان، رنگ است. از زمانی که قوة بینایی بشر به موازات رشد و تکوین سیستم فکری وی به فعلیت در آمد، قدرت پیدا کرد از رنگ به عنوان عاملی در ایجاد تمایز و تشخیص وجوه اشتراک و همچنین اختلاف اشیا استفاده کند. رنگ تدریجاً نزد بشر اولیه جنبه ای سمبولیک یا نمادین یافت. بدین معنا که بسیاری از اقوام بشر برای هر رنگی رمز ویژه ای وضوع کرده بودند، که در صورت آشنایی با آن رمزها، مخاطبان آنها میتوانستند مفاهیم مربوط را به سهولت دریافت کنند. برای نمونه در ایران باستان، سیاه، رنگ تاریکی و دنیای اهریمن بود. رنگی بود که ناخودآگاه شب را به خاطر مردم می آورد. و شب نیز به نوبة خود برای بشر احساسات نامطلوبی چون وحشت، رعب و اضطراب و ... را به همراه داشت. حال آنکه سفید، رنگ روز و روشنایی بود. رنگی بود که مفاهیمی چون پاکی، صفا و خلوص و قداست را در نظر مردم تداعی می کرد.
رنگها خواه به طور جداگانه و خواه در ترکیب با یکدیگر، تأثیرات متفاوتی بر روح و روان آدمی باقی می گذارند. در واقع تأثیرات رنگها و احساساتی که در اثر مشاهده آنها در انسان ظاهر می شود، آنچنان است که امروزه رنگ در روانکاوی اشخاص بویژه کودکان در حکم یکی از عوامل اساسی تلقی می شود. رنگ و تصویر بیش از هر چیز دیگر ذهن کودک رابه خود جلب می کند برای درک رنگ و تصویر کافی است که چشم او ببیندو برای خلق آن کافیست که کودک دست در رنگ کند و بر روی کاغذ بمالد رنگ وسیله ای است که کودک آرزوها و پیامهای خود را در قالب آن بیان میکند.(دوالو، 1371، ص1)
یکی از با نفوذترین جنبه ها در کیفیت زندگیمان رنگ است. ما از قدرت ادراکمان هر روز از رنگ استفاده می کنیم.
بدون رنگ هیچ چیز بر ما قابل تشخیص نیست، علائمی که عدم ترافیک در خیابانها را باعث شوند و به وسیله آن سرعت ماشینها تنظیم شود و قابل کنترل نیست. از همه مهمتر تکنیک یادگیری (که مورد بحث ما نیز هست) بمراتب افزایش می یابد.یک وظیفه مهم رنگ این است که به قسمت سازماندهی ادراکی مغز ما علامت فرستاده و به آن کمک می کند. رنگ یکی از پارامترهای مهمی است که با ارسال علامت به قوة ادراک ما کمک و آن را سازماندهی می کند. رنگ حافظه نمودی است که توسط آن ویژگیهای متفاوت اشیاء شناسایی و لذا درک ما را از آنها روشن می کند. رنگ حافظه نمودی است که رنگ متعلق به موضوع مشخصه ادراکمان از طریق آن رنگ نفوذ می کند. بنا به دلایل زیاد مطالعه آنچه که رنگها مهارت در از بر کردن را به حداکثر میرساند بسیار مهم است. ما انسانها به رنگ اعتماد می کنیم که در زندگیمان نظم وجود دارد.]ترافیک علامت می دهد ... و خیلی علامتهای دیگر به ادراک رنگ نیاز دارند به این ترتیب مؤثر بودن رنگ کاربرد اعمال دنیای ما آشفته می شود.
مؤثرترین رنگهائیکه قدرت فراگیری (از بر کردن) و همچنین نظم در زندگیمان را افزایش می دهند پیدا کنید.
همچنین رنگهائیکه حافظه فراگیری را بهتر تحریک کرده و مهارت یادگیری یا بطور خاص ناتوانی فراگیری در دانشجویان را بهبود بخشد پیدا کنید. رنگ حافظه هم چنین می تواند در تجارت نیز بکار گرفته شود مثلاً فروش بهینه توسط استفاده از رنگهائی که بیشتر مورد پستد مردم و توجه شان را بیشتر جلب می کند. پیش بردن مطالعة تأثیر رنگ بر حافظه در حوزه های وسیعی سودمند خواهد بود. بدین ترتیب زندگی ما توسط نشانه ها، علامتها و وسایل متعددی نگه داشته شده که آموزش، راهنمایی، دستورالعمل و احتیاطهای لازم را فراهم می کند. Noor در سال 2001 دریافت که دانش رنگ با نمایش موضوع در سطحهای زیادی تأثیر متقابل داشته بنابراین سیگنالها و علائم ناشی از کاربرد رنگهائیکه برای مردم آشناترند تأثیر پذیری وسایل و اشیاء را افزایش می دهد. یک علامت Stop به رنگ قرمز، آن قسمت از ذهن که دانش رنگ به آن مربوط می شود، را برای تشخیص، از موضوع مربوطه تحریک می کند. رنگ نتیجه مهم دیگری روی فرایند فراگیری در زندگیمان دارد. بعضی اوقات نیز اختلات مثل خواندن پریشی توسط رنگ تأثیر گذشته شده است.
فهرست مطالب:
فصل اول : مقدمه
مقدمه
بیان مسئله
هدف پژوهش
اهمیت موضوع
فرضیات پژوهش
متغیرهای اساسی پژوهش
تعاریف عملیاتی
فصل دوم : پیشینه تحقیق
مفهوم رنگ
پیدایش رنگها
دسته بندی رنگها
رنگ شناسی کودکان
رویت رنگ
طبیعت رنگها
آمیزش رنگها
اختلالات رویت رنگ
فیزیولوژی رنگ
تقویت درک رنگ
حافظه
رشد حافظه در نوباوگی
حافظه چیست ؟
انواع حافظه
حافظه کوتاه مدت
حافظه بلند مدت
اندازه گیری حافظه (یادآوری با فرایندشناسی بازآموزی)
حافظه سازنده
عوامل موثر بر یادگیری وتقویت حافظه
تداعی اندیشه ها
درباره فرایند به خاطر سپردن
حافظه و فراگیری
فصل سوم : روش اجرای تحقیق
جامعه آماری
روش تحقیق
نمونه
حجم نمونه
روش نمونه گیری
ابزار تحقیق
روش و چگونگی اجرا
روش آماری
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
خلاصه مطالب
محدودیتهای پژوهش و پیشنهادات
منابع
ضمایم
چکیده
منابع و مأخذ:
ابراهیم زاده، مجتبی (1368). حافظه آنی، انجمن اندیشه پیشرفته، انتشارات وحی
اد، ژرارد.(1369). رنگها برای سلامتی شما، مترجم ساعد زمان، تهران:انتشارات قنیه.
بهرامی، هادی. (1372) . آزمونهای شناختی و بالینی، انتشارات دانشگاهی
بشارتی فر، رجب محمد.(1378). گزیده ای از دانستنیهای روان شناسی تربیتی، ناشر مؤلف.
پارسا، محمد. (1380) روان شناسی یادگیری، تهران:انتشارات دانشگاه پیام نور
جلالی، مهدی(1361). روان شناسی کودک، تهران، انتشارات امیرکبیر
داولو، منصور(1378). رنگ شناسی(1)، تهران:شرکت و چاپ و نشر کتابهای درسی
سیدی، حسین.(1368). مجموعه مقالات کودک و نقاشی، انتشارات برگ
سولسو، رابرت ال.(1371) روان شناسی روان شناختی، ترجمه:فرهاد ماهر، انتشارات رشد.
صبورا، رودیاری و آیین، احمد(1368) آیین بهزیستی اسلام، تهران:دفتر نشر فرهنگ اسلامی
علی اکبرزاده، مهدی.(1373). رنگ و تربیت، انتشارات سعید نو
دکتر قریب، عبدالکریم. (1372). درس برای تقویت حافظه، تهران، نشر توسعه، مؤسسه خدمات
کیل، رابرت.(1374)تحول حافظه در کودکان، مترجم:یاور دهقانی هشتجین، تهران:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
دکتر گنجی، حمزه(1372) روان شناسی عمومی، انتشارات بعثت
ل مان، نرمان. (1371). اصول روانشناسی، مترجم: محمود صناعی، تهران:نشر اندیشه
لوشر، ماکس. (1368). روان شناسی رنگها، مترجم:منیژه روانی پور، انتشارات فتحی
لوشر، ماکس.(1372) هنر برای کودکان عادی و استثنایی، مترجمان:لیلا مهر ادبی، و حمیدة مقدسی، انتشارات موفق
لوشر. ماکس.(1376). روانشناسی رنگها، مترجم ویدا ابیدزاده- انتشارات درسا
ماتلین، ماکارت.(1371) روان شناسی احساسی و ادراک، مترجم:زهرا درویزه، انتشارات دانشگاه، الزهرا
محی الدین، بناب، مهدی،(1374). روانشناسی احساس و ادراک. نشر دانا
دکتر نادری. عزت الله و سیف نراقی، مریم (1376) احساس و ادراک از دیدگاه روان شناسی ، انتشارات بدر
دکتر ونیلند، جیمز (1376) چگونه حافظه خود را تقویت کنیم، ترجمه: شمس الدین زرین کلک، انتشارات مروارید.
هیکبی، کنت آل. (1375) همه چیز دربارة حافظ شما، مترجم: محمد جعفریان. دفتر تحقیقات و انتشارات.
یوهانس، اتین(1368). عناصر رنگ، مترجم:حسن ملجائی- انتشارات پارت
مجله پیوند.(1359). انجمن اولیاء و مربیان- شهریور 1359، شماره 125
نوع فایل: word
قابل ویرایش 250 صفحه
چکیده:
بنابر باور بسیاری از صاحبنظران، انسان محور توسعه پایدار است و جامعهای میتواند توسعه یابد که همه افراد آن ظرفیت توسعه پذیری را داشته باشند و راهها و روشهای مناسب برای حصول توسعه پایدار را بیابند. بنابراین تا زمانی که به زنان کشورمان به عنوان نیمی از نیروی انسانی در روند توسعه توجه کافی معمول نگردد تحقق این آرمان، آرزویی محال به نظر می‹سد. بررسی نقش زنان در توسعه نشان میدهد که زنان روستایی در گذشته و حال با انجام فعالیتهای مختلفی چون کشاورزی، دامداری، صنایع دستی و سایر صنایع روستایی و انجام وظایف خانه و بچهداری، نقش عمدهای در اقتصاد خانوار به عهده داشتهاند.
در این تحقیق شواهدی به علاقه و توجه زنان روستایی منطقه تالش به انواع فعالیتهای موجود روستایی و گسترش آنها و حفظ محیط زیست منطقه خودشان اشاره شده است. بر این نکته نیز تاکید شده که تنها زمانی میتوان از زنان روستایی توقع توجه به منابع محیط زیست و بالا بردن سطح زندگی را داشت که برای تامین نیازهای اولیه و ابتدایی آنان چارهای اندیشیده شود، خصوصاً آگاهی دادن درست از طریق بالا بردن سطح سواد.
مقدمه:
جغرافیای انسانی در دهههای اخیر دستخوش تحولات مهمی گردیده که این تغییرات نه تنها در روش بلکه در محتوا ظهور یافته است. در این راستا مطالب جدیدی مطرح شده و عناوین تازهای اتخاذ گردیده است. یکی از موضوعات بالقوه قدرتمندی که در تحقیقات میدانی جغرافیا در حال ؟؟ نما میباشد بر مسایل مربوط به زنان و تقسیم کار جنسیتی تاکید میورزد ضرورت طرح اینگونه سوالات از یک سو ناشی از آگاهی فزاینده جغرافیدانان در جهت بکارگیری قواعد و قوانین اجتماعی در تجزیه و تحلیلهای جغرافیایی بوده و از سوی دیگر به این دلیل بوده است که جهت انجام اصلاحات لازم برای رسیدن به چهارچوب عملی و نتیجهگیری صحیح از مسایل خاص اجتماعی- فضایی الزاماً بکارگیری ابزارها و تکنیکهای خاص این علم ضرورت مییابد.
بدین منظور در سال 1984 اولین کتابی که با دیدگاه جغرافیا و جنسیت تدوین شده بود به چاپ رسید این کتاب در حال حاضر خارج از چاپ میباشد.
ظهور علاقهها و توجه بیشتر به شناخت موقعیت زنان در جغرافیای بریتانیا عمدتاً در اواخر 1970 آغاز گردید. در ایالات متحده و بریتانیا ابتدا در جهت برخورداری زنان و دسترسی برابر آنان به منابع از جمله اشتغال تاکید بیشتری صورت میگرفته و در پی آن زنان در تحقیقات جغرافیایی توجه بیشتر را کسب نمودند.
به دنبال آن به سرعت یک جغرافیای ؟؟ واضحتری توسعه یافت که نه تنها بر موارد مطالعه جغرافیا بلکه به روش به کار رفته برای سازماندهی این دانش به منظور جلب نظرات بیشتر به امور زنان با دید انتقادی مینگریست. این انتقادات بیشترین بحثها را در طی 15 سال در توسعه جغرافیا برانگیخته است.
جغرافیدانان ؟؟ مدت زیادی این مساله را که در نظم حاکم توسط مردان نتایج جدی را در بر داشته و اینکه چه چیزی به عنوان دانش جغرافیای واقعی به حساب میآید و هم چه کسی میتواند چنین دانشی را گسترش دهد، مورد بحث قرار دادهاند. آنها اصرار داشتند که جغرافیا یک سری فرضیات نامعین درباره اینکه مردان و زنان چه کاری انجام میدهند و اینکه آن نظمی که بر فضاها، مکانها و چشماندازها متمرکز شده یک نظم مردانه است را مطرح میکند.
با توجه به مسایل مربوط به زنان مانک و هانس در مقالهای روشنگر نه تنها بر اتخاذ دیدگاهی جغرافیایی بر چنین نظراتی تاکید داشته بلکه بر ضرورت موقت کردن انتقالی را که بر اساس نظر مولفین توسط انحرافات بوجود آمده در جریان فمنیستی غیر قابل دسترس شده است اقرار ورزیدهاند.
این اشتباه خواهد بود که گمان شود جغرافیدانان بطور کلی با مسایل زنان درگیر نیستند، هر چند که در واقع غالب کارهایشان در مورد زنان آشکارا به سمت مردان گرایش مییابد، برای مثال در مطالعه مسایل مهاجرت اگر نویسندگان و مولفین مهاجرت زنان را نادیده میگیرند و تنها به این فرض ساده که توده عظیمی از مهاجرت در پی ازدواج صورت میپذیرد اکتفا مینمایند.
تحقیق حاضر تنها اقدام سطحی را برای پر کردن خلاء در تحقیقات جغرافیایی انجام داده و در جستجوی راههای برای تاکید بر مشارکت زنان در نواحی روستایی جهت دستیابی به توسعه همه جانبه میباشند شد سابقه این گونه تحقیقات در ایران نسبتاً جدید است. سالهای اخیر شاهدی بوده است بر انفجاری در مطالعاتی که زنان و نقش آنان را در اقتصاد بررسی مینمایند. در غالب این مطالعات ضرورت تغییر نقش و جایگاه زنان در زمینههای وسیعتر اجتماعی مورد تاکید قرار گرفته است. اگر چه زنان شهری از سوی دانشمندان جامعه شناسی مورد توجه بیشتری قرار داشتهاند، لیکن در اکثر موارد زنان روستایی علیرغم مشارکت فوقالعادشان در زندگی اقتصادی عمدتاً مورد فراموشی قرار گرفتهاند. زنان روستایی که به پایینترین قشر جامعه تعلق دارند شاید نامرئیترین مشارکت کنندگان در فرایند اقتصادی باشند در حالیکه زنان شهری به لحاظ اینکه بیشترین ظهور را در زندگی اقتصادی خود دارند، نرخ مشارکتشان نیز در فعالیتهای اقتصادی بیشتر و بهتر برآورد شده است.
برخلاف نرخ مشارکت مردان به نظر میرسد مشارکت زنان نسبت به یک دسته از عوامل اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حساس باشد. حتی اصول بنیادی تقسیم کار جنسیتی نیروی کار نیز از ناحیهای به ناحیه دیگر تغییرپذیر است بدین ترتیب ملاحظات فوقانگیزه اصلی برای مطالعه این مساله را فراهم ساخته است.
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه
فصل اول: طرح تحقیق
1-1- بیان مساله
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق
1-3- فرضیه
1-4- اهداف تحقیق
1-5- پیشینه تاریخی
1-6- روششناسی تحقیق
1-7- محدودیتهای پژوهش
1-8- تعریف اصطلاحات و واژهها
فصل دوم: کلیات و مبانی نظری پژوهش
2-1- توسعه و اهداف آن «دیدگاههای نظری»
2-2- توسعه با تاکید بر نقش زنان
2-3- دیدگاههای موجود در تئوری زن و توسعه
2-4- نقش مشارکت زنان در اقتصاد روستایی
2-4-1- اهمیت اشتغال زنان در مناطق روستایی
2-4-2- جایگاه زنان در توسعه روستایی و کشاورزی
2-4-3- نقش زنان روستایی در دامداری
2-4-4- صنایع دستی
2-4-4-1- تاریخچه صنایع روستایی در ایران
2-4-4-2- اهداف ایجاد صنایع روستایی
2-4-4-3- نقش زنان روستایی در تولید صنایع دستی
2-4-4-4- اثرات صنایع روستایی بر اشتغال زنان روستایی ایران
2-5- اهرم آموزش و کیفیت بهرهگیری زنان
2-6- توسعه پایدار و نقش محوری زیست محیطی زنان روستایی
2-7- مسائل و مشکلات زنان روستایی
فصل سوم: کلیات و ویژگیهای طبیعی تالش
3-1- موقعیت، حدود و وسعت
3-2- توپوگرافی
3-3- اقلیم
3-3-1- شرایط اقلیمی منطقه
3-3-2- درجه حرارت
3-3-3- بارندگی
3-3-4- رطوبت نسبی
3-3-5- تبخیر
فصل چهارم: نگرشی بر جغرافیای انسانی تالش
4-1- توزیع و تراکم جمعیت
4-2- ساخت جنسی و سنی
4-3- نیروی انسانی و اشتغال
4-3-1- جمعیت شاغل بر حسب گروههای عمده فعالیت
4-4- جمعیت و تغییرات آن
4-5- عناصر جمعیتی
4-5-1- میزان موالید در شهرستان تالش
4-5-2- باروری
4-5-3- مرگ و میر
4-5-4- رشد جمعیت در شهرستان تالش
4-5-5- مهاجرت در شهرستان تالش
4-6- وضع سواد و کیفیت آموزش
4-6-1- بررسی وضع سواد در شهرستان تالش
4-6-2- آموزش
4-6-3- نهضت سوادآموزی
4-7- بهداشت و درمان
4-8- شاخصهای بهداشتی
فصل پنجم: چگونگی تاثیرگذاری زنان روستایی تالش بر توسعه منطقه:
5-1- عوامل موثر بر نقش و سهم زنان در فعالیتهای روستایی منطقه
5-1-1- بستر اکولوژیکی و عمومی منطقه مورد مطالعه
5-1-2- بستر جمعیتی روستاهای منطقه مطالعاتی
5-1-3- متغیرهای اکولوژیکی-اقتصادی در روستاهای شهرستان تالش
5-1-4- سهم زنان در فعالیتهای اقتصادی روستاهای تالش
5-1-5- نقش و حیطه کار زنان در فعالیتهای غیر زراعی
5-1-5-1- دامداری و پرورش طیور
5-1-5-2- زنبورداری
5-1-5-3- نوغانداری
5-1-5-4-صنایع روستایی
5-2- ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی فعالیتهای زنان روستایی منطقه
5-2-1- تفاوتهای جنسی در نحوه بهرهگیری از سواد و تاثیر آن بر اقتصاد روستایی منطقه
5-2-2- کم و کیف درگیری زنان در انواع فعالیتها
5-2-3- منزلت اجتماعی واشتغال زنان
5-2-4- جایگاه اشتغال زنان و درآمد خانوار در منطقه
5-2-5- نقش و جایگاه تصمیمگیری و مدیریتی زنان در امور تولیدی و
خانوادگی
5-3- نقش زنان روستایی تالش در حمایت و حفاظت از منابع طبیعی و محیط
زیست
فصل ششم: نتیجهگیری و پیشنهادات
6-1- نتیجهگیری
6-2- پیشنهادات
6-3- پیوستها
فهرست منابع و ماخذ فارسی
فهرست منابع و ماخذ لاتین
چکیده انگلیسی
فهرست جداول:
جدول شماره 2-1- زنان در شاخصهای توسعه به تفکیک مناطق جغرافیایی در جهان
جدول شماره 2-2- وضعیت اشتغال زنان روستایی به تفکیک مشاغل در سال1375
جدول شماره 2-3- متوسط درصد سهم زنان در مراحل مختلف فعالیتهای کشاورزی در استانهای کشور
جدول شماره 2-4- مراحلی که زنان در آن مشارکت دارند
جدول شماره 2-5- متوسط درصد سهم زنان در مراحل مختلف پرورش دام در استانهای کشور
جدول شماره 4-1- تعداد شهرها، دهستانها و آبادیهای دارای سکنه به تفکیک بخش
جدول شماره 4-2- جمعیت بر حسب جنس به تفکیک ساکن و غیر ساکن
جدول شماره 4-3- تعداد جمعیت و درصد شهرنشینی تالش طی سالهای 65-1375
جدول شماره 4-4- تعداد جمعیت و درصد شهرنشینی بازسازی نشده در شهرستان تالش سالهای 65-1375
جدول شماره 4-5- تعداد خانوار، بعد خانوار و افزایش آن در شهرستان تالش سالهای 65-1375
جدول شماره 4-6- وضعیت سوادآموزی در شهرستان تالش 1375
جدول شماره 4-7- شاخصهای بهداشتی
جدول شماره 5-1- سهم زنان و مردان در پرورش دام «گاو، طیور» به تفکیک فصول
جدول 5-2- پراکندگی گروههای زنان زنبوردار استان گیلان
جدول 5-3- مراحل و سهم کار زنان و مردان در پرورش کرم ابریشم
جدول 5-4- سطح تحصیلات به تفکیک زن و مرد در روستاهای نمونه
جدول 5-5- نحوه توزیع ساعات کارهای خانگی و اقتصادی در یک شبانهروز به تفکیک مرد و زن
جدول 5-6- توزیع ساعات کار زنان خانوار بر حسب انواع فعالیتها به تفکیک سطوح تحصیلی
جدول 5-7- توزیع ساعات کار زنان خانوار بر حسب انواع فعالیتها به تفکیک گروههای سنی
جدول 5-8- توزیع روزهای کار زنان بر حسب فصول و انواع محصولات مورد کشت
جدول شماره 5-9- اشتغالات دارای پائینترین منزلت و ارزش از نظر پاسخگویان
جدول شماره 5-10- شکل مرجع کار از نظر زنان روستایی
جدول شماره 5-11- جایگاه و سهم درآمد زنان و مردان در اقتصاد خانواده
جدول شماره 5-12- حجم کار زراعی زنان در طی سال به تفکیک سطوح درآمدی خانوار
جدول شماره 5-13- توزیع انواع تصمیمگیریها بر حسب جنسیت
جدول شماره 5-14- انواع تصمیمات متخذه
منابع و مأخذ:
1- ازکیا، مصطفی « مقدمهای برجامعه شناس توسعه روستایی: تهران ـ انتشارات اطلاعات 1364.
2- امین زاده، فرخ، جمعیت شناسی کار، جلد دوم، انتشارات دانشگاه ملی ایران ایران ـ 1358.
3- انصاف پور غلامرضا حقوق و مقام زن از آغاز تا اسلام.
4- با زن، مارس، کریستیان برمبرژه، گیلان و آذربایجان شرقی.
5- با زن، مارسل، ترجمه دکتر مظفر امین فرشچیان، جلد اول ، انتشارات قدس رضوی. 1379.
6- بدیعی، ربیع، جغرافیای مفصل ایران، انتشارات اقبال، تهران 1372.
7- برداران، مسعود بررسی حبطه فعالیتهای زنان روستایی و تعیین نیازهای آموزش آنان در قالب ترویج خانهداری، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، 1369.
8- برنامه و توسعه، سازمان برنامه و بودجه شماره « 3» دوره دوم، 1371.
9- تاکتاک، سابرا، « اقتصاد توسعه » ترجمه دکتر زهرا افشاری، جهاد دانشگاهی 1379.
10- تودارو، مایکل، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرهادی، جلد اول، وزارت برنامه و بودجه 1364.
11- جارالهی، فدرا. تاریخچه اشتغال زنان در ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 3و4 بهار 1372.
12- جولی، ریچارد « اشتغال در جهان سوم » مسائل و استراتژی، مترجم احمد خزاعی، انتشارات وزارت برنامه « بودجه » چاپ اول، تهران 1378.
13-جهادسازندگی، جایگاه نیروی انسانی در اقتصاد کشاورزی ایران ـ معاونت طرح و برنامه دفتر مطالعات اقتصادی 1379.
14- جهاد سازندگی، رهیافتهای مشارکت در توسعه روستایی، سلسله انتشارات روشستا و توسعه: شماره 46 تاریخ 1370.
15- جهاد روستا، نقش زنان در توسعه و احیای منابع طبیعی شماره 33 سال 1380.
16- خانی، فضیله « زنان در کانون توسعه جهان سوم » ارائه شده در دومین سمینار زن و توسعه، دانشگاه الزهرا (س) آذرماه 1372.
17-خانی فضلیه « جغرافیای جنسیت » نگرشی بر جایگاه زن در جغرافیا، در نهمین کنگره جغرافیدانان ایران. تبریز 1373.
18- دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان گیلان، معاونت امور بهداشتی ـ شبکه بهداشت و درمان شهرستان تالش 1383.
19- دفتر امور زنان ریاست جمهوری و صندوق کودکان سازمان ملل ( یونیسف ) نقش زنان در توسعه، انتشارت روشنگران، 1372.
20- رابینو هـ .ل ولایات دارالمرز ایران ـ گیلان ـ ترجمه جعفر خمامی زاده ـ انتشارات طاعتی 1366.
21-راوندی، مرتضی « تاریخ اجتماعی ایران » جلد سوم، 1370.
22- رهنمایی، محمدتقی. توانهای محیطی ایران، انتشارات رودکی.
23- زنجانیزاده، هما. جنبش اجتماعی زنان، انتشارات روشنگران1372.
24-سنبله، نشریه اشتغال زنان روستایی ایران، شماره 107، 1378.
25- سازمان برنامه و بودجه، « برنامه و توسعه» شماره 3 دوره دوم 1371.
26-سازمان برنامه و بودجه در کاربرد شاخصهای اجتماعی ـ اقتصادی در برنامه ریزی توسعه. مترجم ـ دکتر هرمز شهدادی، 1377.
27- سازمان برنامه و بودجه « زنان در کشورهای در حال توسعه، قربانیان نامرئی بحران اقتصادی » بی تا.
28- سازمان آب منطقهای گیلان، سالنامه هواشناسی وزارت نیرو.
29- سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ( فائو ) نقش زنان در توسعه کشاورزی و جایگاه تصمیمگیری، مجله جهاد، شماره 155 و 156، سال دوازدهم، مرداد و شهریور 1371.
30- سازمان فائو « نقش زنان در توسعه کشاورزی» ترجمه غعلامحسین صالح نسب، مجله جهاد شماره 153. 1371.
31- سعیدی، عباس، نقش پنهان زنان در توسعه روستایی، دومین سمینار زن و توسعه، دانشگاه الزهرا (س)، 1372.
32- شکوری، چنگیز. سیری در کوچ نشینان تالش، انتشارات آذر خزر1382.
33- طالش اندوست، فرشته. سیمای اقتصادی ـ اجتماعی شهرستان تالش معاونت هماهنگی و برنامهریزی سازمان برنامه و بودجه 1377.
34- اصلاح عربانی، ابراهیم، « طلیعه کتاب گیلان » گروه پژوهشگران ایران ـ 1377.
35- عظیمی دو بخشری « روند شهرنشینی در گیلان » پایانذ نامه فوق لیسانس، به راهنمایی دکتر شاپور گودرزی نژاد، دانشگاه تهران.
36- گروه بررسی نقش زنان روستایی، وزارت کشاورزی، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، 1380.
37- مرکز تحقیقات روستایی و اقتصادی کشاورزی وزارت کشاورزی ـ نقش اجتماعی و اقتصادی.
38- مرکز آمار ایران. فرهنگ آبادیهای کشور ـ استان گیلان ـ 1365.
39- مرکز آمار ایران. فرهنگ آبادیهای کشور ـ استان گیلان. 1375.
40- مرکز آمار ایران. نتایج تفضیلی مشارکت زنان در نیروی کار 1365-1375.
41- مرکز آمار ایران. آمارنامه استان گیلان، سال 1380.
42- مرکز آمار ایران. سرشماری نفوس و مسکن، سال 1365-1375.
43- مرکز آمار ایران. سالنامه آماری استان گیلان سال 1381.
44- منوری، سید مسعود. تالاب انزلی. نشر گیلکان1369.
45-مرادی، آزاده، مقاله اشتغالزایی زنان روستایی در زمینه صنایع تبدیلی، هوس، نشریه آموزشی ترویجی جهاد کشاورزی، ویژه مروجان زن روستایی، شماره 43-42. 1383
46- مشیری، رحیم.
47- معروفی، پروین، دانش امروز زنان روستایی، نشر آموزش کشاورزی، دفتر ترویج فعالیتهای زنان روستایی، جلد 2، 1378.
48- نادری، ابوالقاسم، «صنعت روستایی و توسعه اقتصادی» در مجله زمینه، سال سوم، شماره 23، خرداد 72.
فهرست منابع و ماخذ لاتین:
1- Women and Geography study group of the Institue of British Gegraphers. Geography and Gender. An Introuduction of femienist Geography (Hutchinson, london, 1984)
2- Berman, m sexdiscrimination in Geograhy: The case of Ellen churchill semple, professional Geogrphy 29 (1974)
3- Rose Gllan Femenism and Geography. Polity press Gambride 1993.
4- J. monk and susan Honson, on not edclding half of the human from Human Geography, professionall Geography vol 34 (1989)
5- P.K. land, laboar and Rural poverty oxford, 1984.
6- Gollier, paul. Women in Development Defining the Issues. World Bank (WPS 129), 1988.
7- David lehmann(ed) Development Theory, for crital stadies london, 1979.
8- Gender Roles and posser, Jean limpan, Blumen prentice- Hall Inc- Enyle wood cliffs New jersey, 1984
9- Janet wenshall momsen “women and Development in the third word” Routledge, 1991.
10- Sue Ellen, mcharlton (1984)
11- Deniz kandiyoti woment and Rural Development policies the changing A geenda. In Development and change vol 21 1990.
12- ARTY, chen, A. sectoral Approach topromoting woment’s work lessons from India in wdd Development, vol. 17.
13- Janet, Henshall momsen, Ibid, 1991.
14- Schultz, paul, women’s chenging participation in the labour forca a world perspective in economic Development and cultural chang, 1989.
15- Daborah Ross, Purcell Inteyratting women into Development an investment in hanalo capital Horizon’s (July-Agust-1983)
16- Unitd Nation athe women and Development undit plannig for women in Rural Development A source Book for the caribban , 1985.
17- FAO, women Agriculture and Rural Development A sgngthsis Report of the herr cast 1995.
18- An zibath, Dellen barger, An analysis of dustrial and occupltion straification in rural market areas.PHD thesies, the lousianana state university and agricultural and mechanical col. Adviser Deseran Forrest A. Date 1988.
19- Jean limpman “Gnder Roles and powe” Blamen prentice hall Engle wood cliffs, New jersey 1989.
20- Naana Agremeng- mensah, Anexamination of the nature and extent of rural women’s partticipation in com Genneration proje cts in Ghana PHD thesis michgan state university date 1985.
21- Viswanath, vanita “Non-Government organization and women’s development models from rural south India: The university of Texas at Austin, Degree: pttc, adrisen” hard grave robert l. 1988.
22- Buvinc, marya, “projects for women in the thired word, Explaining their misbehavior world development vol 1986.
23- Vis wanth, vanit “non-Government organization and womens develpmen: models from rural south India , The university of texas at Austin. Degree PJD adviser, Hardgrav, Robert l. 1988.
24- Yadelman sally w. The integration of women in to development projects: observations on the NGO Experience in genral and latin america in particular. “in : world development vol. 18 supplemnt. 1987.
25- Wilkening E. A Farm families and family living. In R. T coward and west view press.
- B.J. Sawer Pradictors of the farm wife’s in volvement in general managemnet and adoption clocisions rural