تحقیق آماده در مورد آداب و شرایط تفسیر

 عنوان : آداب و شرایط تفسیر 

 فرمت : doc - ورد 2003 ( قابل ویرایش و اجرا در کلیه آفیس ها ) 

 تعداد صفحات : 14 صفحه - صفحه آرایی شده آماده چاپ ، صحافی و ارائه 

 فونت های استفاده شده : b titr و  b trafic (دانلود فونت های مورد نیاز) 

 پشتیبانی  :   09393453403 - 24 ساعته پاسخگو شما عزیزان هستیم - محمدی 

فهرست :

چکیده 3
مقدمه 3
شرایط و صلاحیت هاى مفسّر 4
شرایط نفسى 4
شرایط علمى 5
لغت 6
علم صرف 6
علم نحو 6
علوم بلاغى شامل معانى، بیان و بدیع:[44] 7
علوم قرآنى 7
علوم حدیث 7
اصول فقه 8
فقه 8
کلام 8
منابع 9
پی نوشت 10

چکیده :

آداب و شرایط تفسیر امورى اند که مراعات آن ها خطاى مفسّر را به حداقل مى رسانند. دانشمندان و مفسّران بر این بحث مهم تأکید کرده اند. اشتباهات و اختلافات در تفسیر نوعاً بر اثر غفلت از آن است.[1] البته آداب و شرایط مورد بحث بیشتر در تفسیر اجتهادى مطرح مى باشد و گرنه تفسیر روایى محض آداب و شرایط چندانى ندارد.

مقدمه :

طرح این بحث به صورت مبسوط سابقه اى طولانى ندارد؛ ولى ریشه آن را مى توان در روایاتى جستوجو کرد که از تفسیر قرآن بدون علم[2] و بدون آگاهى از ناسخ و منسوخ، عام و خاص، مطلق و مقیّد[3] و مراجعه به روایات[4] نهى مى کنند؛ همچنین بنا به اعتقاد جمعى مقصود از تفسیر به رأى در روایاتى که از تفسیر به رأى قرآن نهى مى کنند، تفسیر قرآن بدون داشتن شرایط و علوم مورد نیاز است.[5]صحابه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و پس از آن تابعان با وجود کوشش فراوان براى فهم قرآن، به گونه اى که به همراه فراگیرى تلاوت، معانى آن را نیز مى آموختند[6]، در تفسیر قرآن شدیداً احتیاط مى کردند و تفسیر قرآن را بدون داشتن علوم و شرایط مورد نیاز مذموم مى دانستند.[7]
راغب اصفهانى در مقدمه تفسیرش شرایطى را براى مفسر ذکر کرده است که با وجود آن ها از تفسیر به رأى دور است. وى آگاهى از دانش هاى لغت، اشتقاق (صرف)، نحو، قرائات، سیره، حدیث، اصول فقه، فقه، کلام و علم الموهبة را که براى تفسیر جنبه ابزارى دارند از شرایط تفسیر صحیح مى داند.[8]
سمرقندى[9] و ابن عطیه[10] نیز آگاهى از برخى دانش ها نظیر لغت و اسباب نزول را از شرایط تفسیر بیان مى کنند. ابوحیّان نیز از 7 دانش لغت، نحو، بیان و بدیع، اصول فقه، حدیث، کلام و قرائات به عنوان دانش هایى یاد مى کند که مفسّر در تفسیر قرآن به آن ها نیاز دارد.[11] به باور زرکشى قرآن دریایى عمیق است که فهم آن دقیق است و تنها کسانى به فهم آن دست مى یابند که در دانش هایى مهارت داشته باشند و در نهان و آشکار با خدا به پرهیزگارى رفتار کنند و از نزدیک شدن به شبهات بپرهیزند.[12]
وى پس از ذکر مهم ترین منابع تفسیر که به جهت ارتباط محتوایى و تأثیر مستقیم آن ها در روشن ساختن مفاد آیات مورد بهره بردارى قرار
دائرة المعارف قرآن کریم، جلد 8، صفحه 47
مى گیرند (=> منابع و ابزار تفسیر)، دانش هاى لغت، صرف، نحو، معانى، بیان و بدیع را از مهم ترین علوم ابزارى مى داند که مفسّر باید در آن تبحّر داشته باشد[13]؛ همچنین وى شناخت قواعد اصول فقه را لازم ترین راه براى برداشت احکام از آیات مى داند.[14] نامبرده در نوع چهل و یکم البرهان نکاتى دقیق و ارزشمند را که در تفسیر قرآن کاربرد دارند یادآورى مى کند.[15]
سیوطى در الاتقان، تفسیر قرآن را براى کسانى روا مى شمارد که داراى علوم لغت، نحو، صرف، اشتقاق، معانى، بیان، بدیع، اصول فقه، کلام، اسباب نزول، قصص، ناسخ و منسوخ، فقه، حدیث و علم موهبت باشند. وى در پایان علم موهبت را تبیین مى کند.[16] آلوسى نیز از دانش هاى لغت، نحو، معانى و بیان و بدیع، علم الحدیث، اصول فقه، کلام و قرائات به عنوان نیازهاى دانش تفسیر یاد مى کند.[17]رشیدرضا به تبع استادش عبده براى دستیابى به مرتبه اعلاى تفسیر فهم معانى حقیقى الفاظ در زمان نزول قرآن، توجه به زبان و اسلوب هاى قرآن (معانى و بیان)، علم به احوال بشر، آگاهى از کیفیت هدایت بشر به وسیله قرآن و علم به سیره پیامبر(صلى الله علیه وآله) و یارانش را ضرورى مى داند[18]، به هر روى این بحث امروزه اهمیت ویژه اى یافته است و در پژوهش هاى مقدماتى تفسیر با عناوینى چون شرایط مفسر[19]، صفات لازم براى مفسر[20]، آداب تفسیر[21]، شرایط و آداب تفسیر[22] و صفات و آداب مفسر[23] به آن ها توجه شده است.

پی نوشت ها :

[1]. تفسیر سورة الحمد، ص 32.
[2]. البرهان، ج 1، ص 39 ـ 47؛ فرائد الاصول، ج 1، ص 139.
[3]. البرهان، ج 1، ص 39 - 47؛ فرائد الاصول، ج 1، ص 141 -144.
[4]. همان.
[5]. المحرر الوجیز، ج 1، ص 17 ـ 18؛ کشف الظنون، ج 1، ص 433 ـ 434.
[6]. جامع البیان، ج 1، ص 56؛ المحرر الوجیز، ج 1، ص 18 -19؛ التبیان، ج 1، ص 4.
[7]. تفسیر قرطبى، ج 1، ص 27؛ تعریف الدارسین، ص 51 - 53.
[8]. مقدمة جامع التفاسیر، ص 96.
[9]. تفسیر سمرقندى، ج 1، ص 35.
[10]. المحرر الوجیز، ج 1، ص 41.
[11]. البحر المحیط، ج 1، ص 14 -16، 26.
[12]. البرهان فى علوم القرآن، ج 2، ص 153.
[13]. البرهان فى علوم القرآن، ج 2، ص 156 ، 173 -174.
[14]. همان، ص 6.
[15]. ر. ک: همان، ج 2، ص 146.
[16]. الاتقان، ج 2، ص 477 - 479.
[17]. روح المعانى، ج 1، ص 14 -15.
[18]. تفسیر المنار، ج 1، ص 21 - 24.
[19]. الدرالثمین، ص 23 - 29.
[20]. المناهج التفسیریه، ص 19 -48.
[21]. دراسات قرآنیه، ص 35 - 48.
[22]. کیف نفهم القرآن، ص 183 -187، نقد منهج التفسیر، ص 46 - 71؛ التفسیر بالرأى، ص 172 - 177.
[23]. تعریف الدارسین، ص 61 - 66.
[24]. مقدمة جامع التفاسیر، ص 94؛ ر. ک: تفسیر سورة الحمد، ص 34 - 61؛ البرهان فى علوم القرآن، ج 2، ص 153 - 156، 173 - 174.
[25]. ر. ک: روش شناسى تفسیر قرآن، ص 378 - 380؛ تعریف الدارسین، ص 61 - 63.
[26]. دراسات قرآنیه، ص 44 - 45؛ مبانى و روشهاى تفسیر قرآن، ص 181 - 182؛ روش شناسى تفسیر قرآن، ص 378.
[27]. مقدمة جامع التفاسیر، ص 95.
[28]. الاتقان، ج 2، ص 479، الدرالمنثور، ج 1، ص 372.
[29]. الاتقان، ج 2، ص 479.
[30]. البرهان فى علوم القرآن، ج 2، ص 180 - 181.
[31]. نک: تفسیر قمى، ج 1، ص 240؛ تفسیر قرطبى، ج 7، ص 283؛ الاتقان، ج 2، ص 479 - 480.
[32]. الاتقان، ج 2، ص 479 - 480.
[33]. فتح القدیر، ج 5، ص 160؛ روح المعانى، ج 27، ص 235؛ نمونه، ج 23، ص 268.
[34]. روح المعانى، ج 1، ص 15.
[35]. وسائل الشیعه، ج 27، ص 194؛ الاحتجاج، ج 1، ص 376.
[36]. نک: روش شناسى تفسیر قرآن، ص 375.
[37]. نک: کشف الظنون، ج 1، ص 433.
[38]. ر. ک: الاتقان، ج 2، ص 477 - 479؛ روح المعانى، ج 1، ص 14 - 15؛ تفسیر المنار، ج 1، ص 18 - 24.
[39]. مفردات، ص 54.
[40]. البحر المحیط، ج 1، ص 14؛ روح المعانى، ج 1، ص 14.
[41]. تفسیر المنار، ج 1، ص 21 - 22؛ روش برداشت از قرآن، ص 14 - 15.
[42]. البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 297 - 298.
[43]. البحر المحیط، ج 1، ص 14؛ الدرالمصون، ج 1، ص 19.
[44]. روح المعانى، ج 1، ص 15؛ بیان المعانى، ج 1، ص 7.
[45]. الکشاف، ج 1، ص 1 - 8، «مقدمه».
[46]. الاتقان، ج 2، ص 210.
[47]. نک: الاتقان، ج 2، ص 478 - 479.
[48]. الصافى، ج 1، ص 39؛ المیزان، ج 3، ص 82؛ تفسیر سورة الحمد، ص 37 - 39.
[49]. تسنیم، ج 1، ص 235 - 238.
[50]. المناهج التفسیریه، ص 34.
[51]. تعریف الدارسین، ص 53.
[52]. الاتقان، ج 3، ص 478؛ البحر المحیط، ج 1، ص 15؛ التسهیل، ج 1، ص 8.
[53]. البرهان فى علوم القرآن، ج 2، ص 6.
[54]. التسهیل، ج 1، ص 8؛ الکاشف، ج 1، ص 9.
[55]. البحر المحیط، ج 1، ص 16؛ التفسیر و المفسرون، ج 1، ص 54.
[56]. تفسیر المنار، ج 1، ص 22 - 24.
[57]. مناهل العرفان، ج 2، ص 58 - 59؛ دراسات قرآنیه، ص 31 - 32؛ تعریف الدارسین، ص 53 - 60.
[58]. ر. ک: قواعد التفسیر، ج 1، ص 36 - 38؛ تعریف الدارسین، ص 55، بحوث فى اصول التفسیر، ص 136 - 143.

منابع :

الاتقان، السیوطى (م. 911 ق.)، به کوشش سعید المندوب، لبنان، دارالفکر، 1416 ق؛ الاحتجاج، ابومنصور الطبرسى (م. 520 ق.)، به کوشش سید محمد باقر، دارالنعمان، 1386 ق؛ بحرالعلوم، السمرقندى (م. 375 ق.)، به کوشش محمود مطرجى، بیروت، دارالفکر؛ البحر المحیط، ابوحیان الاندلسى (م. 754 ق.)، بیروت، دارالفکر، 1412 ق؛ بحوث فى اصول التفسیر، فهد بن عبدالرحمن، ریاض، مکتبة التوبة، 1419 ق؛ البرهان فى تفسیر القرآن، البحرانى (م. 1107 ق.)، قم، البعثة، 1415 ق؛ البرهان فى علوم القرآن، الزرکشى (م. 794 ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، قاهرة، احیاء الکتب العربیة، 1376 ق؛ بیان المعانى، سید عبدالقادر ملاحویش، دمشق، مطبعة الترقى، 1384 ق؛ التبیان، الطوسى (م. 460 ق.)، به کوشش احمد حبیب العاملى، بیروت، دار احیاء التراث العربى؛ تسنیم، جوادى آملى، قم، اسراء، 1378 ش؛ التسهیل لعلوم التنزیل، محمدبن احمد جزى الغرناطى (م. 741 ق.)، لبنان، دارالکتاب العربى، 1403 ق؛ تعریف الدارسین، صلاح عبدالفتاح، دمشق، دارالقلم، 1421 ق؛ التفسیر بالرأى، محمد حمد زغلول، دمشق، مکتبة الفارابى، 1420 ق؛ تفسیر سورة الحمد، سید محمد باقر الحکیم، قم، مجمع الفکر الاسلامى، 1420 ق؛ تفسیر الصافى، الفیض الکاشانى (م. 1091 ق.)، بیروت، اعلمى، 1402 ق؛ التفسیر الکاشف، المغنیه، بیروت، دارالعلم للملایین، 1981 م؛ تفسیر المنار، رشید رضا (م. 1354 ق.)، قاهرة، دارالمنار، 1373 ق؛ تفسیر نمونه، مکارم شیرازى و دیگران، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1375 ش؛ التفسیر والمفسرون، معرفت، مشهد، الجامعة الرضویة، 1418 ق؛ جامع البیان، الطبرى (م. 310 ق.)، به کوشش صدقى جمیل، بیروت، دارالفکر، 1415 ق؛ الجامع لاحکام القرآن، القرطبى (م. 671 ق.)، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417 ق؛ دراسات قرآنیه، محمد حسین على الصغیر، الاعلام الاسلامى، 1413 ق؛ الدرالثمین، صابر حسن محمد، ریاض، دارعالم الکتب، 1426 ق؛ الدرالمصون، السمین الحلبى (م. 756 ق.)، به کوشش على محمد معوض و دیگران، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1414 ق؛ الدرالمنثور، السیوطى (م. 911 ق.)، بیروت، دارالمعرفة، 1365 ق؛ روح المعانى، الآلوسى (م. 1270 ق.)، به کوشش محمد حسین، بیروت، دارالفکر، 1417 ق؛ روش برداشت از قرآن، محمد حسین بهشتى (م. 1360 ش.)، 1360 ش؛ روش شناسى تفسیر قرآن، محمود رجبى، تهران، الهادى، 1379 ش؛ فتح القدیر، الشوکانى (م. 1250 ق.)، بیروت، دارالمعرفه؛ فرائد الاصول (رسائل)، الانصارى (م. 1281 ق.)، به کوشش گروهى از محققان، قم، مجمع الفکر الاسلامى، 1419 ق؛ قواعد التفسیر، خالد بن عثمان، مصر، داربن عفان، 1421 ق؛ الکشاف، الزمخشرى (م. 538 ق.)، قم، بلاغت، 1415 ق؛ کشف الظنون، حاجى خلیفه (م. 1067 ق.)، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1413 ق؛ کیف نفهم القرآن، کامل موسى و على دحروج، بیروت، داربیروت المحروسة، 1412 ق؛ مبانى و روشهاى تفسیر قرآن، عمید زنجانى، تهران، وزارت ارشاد، 1373 ش؛ المحرر الوجیز، ابن عطیة الاندلسى (م. 546 ق.)، به کوشش عبدالسلام، لبنان، دارالکتب العلمیة، 1413 ق؛ مفردات، الراغب (م. 425 ق.)، به کوشش صفوان داودى، دمشق، دارالقلم، 1412 ق؛ مقدمة جامع التفاسیر، الراغب (م. 425 ق.)، به کوشش احمد حسن، کویت، دارالدعوة، 1405 ق؛ المناهج التفسیریه، السبحانى، بیروت، دارالولاء، 1426 ق؛ مناهل العرفان، الزرقانى، به کوشش احمد شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1416 ق؛ المیزان، الطباطبایى (م. 1402 ق.)، بیروت، اعلمى، 1393 ق؛ نقد منهج التفسیر، سالم الصفار، بیروت، دارالهادى، 1420 ق؛ وسائل الشیعه، الحر العاملى (م. 1104 ق.)، قم، آل البیت(علیهم السلام) لاحیاءالتراث، 1412 ق.

منابع از کتب معتبر علمی می باشد.

لینک دانلود را پس از پرداخت دریافت می کنید .

پرداخت توسط کلیه کارت های عضو شتاب امکان پذیر است .