▪سلول - واحد ساختاری بنیادین و کوچک ترین واحد زنده در تمام موجودات زنده است. سلول کوچک ترین موجود ی است که به عنوان یک موجود زنده می توان آن را در نظر گرفت. سلول ها واحد های سازنده ی حیات نیز نامیده می شوند. موجودات زنده را نیز بر حسب سلول هایشان می توان به دو دسته تک سلولی ( شامل آغازین و باکتری ها ) و پر سلولی ( مثل انسان ) گروه بندی کرد. بیشتر سلول های گیاهی و جانوری بین 1 تا 100 میکرون قطر دارند و درنتیجه بدون میکروسکوپ دیده نمی شوند.▪سلول توسط رابرت هوک در سال 1655 کشف شد. نظریه ی سلولی نیز اولین بار در سال 1839 توسط ماتیاس جاکوب شلایدن و تئودور شوان پایه ریزی شد. این نظریه این موضوع را بیان می کند که سلول ها واحد های سازنده موجودات زنده ه ستند و هر سلولی از یک یا تعداد بیشتری سلول تشکیل شده است. و هر سلولی که الان وجود دارد از یک سلول قبلی به وجود آمده است .▪
غشای سلولی ساختمانی است به ضخامت 7 تا 10 نانومتر که محدوده سلول را معین کرده و به عنوان سدی انتخابی ، مبادله مواد بین سلول و محیط اطرافش را کنترل میکند. بنابراین اولین نشانه آسیب سلولی ، متورم شدن سلول میباشد که در اثر از بین رفتن قدرت انتخابی غشا و هجوم مواد به داخل سلول بوجود میآید. غشاء ساختمانی است لیپوپروتئینی یعنی بطور عمده از لیپیدها و پروتئینها تشکیل شده ، با وجود این ، مقدار کمی کربوهیدراتها نیز در ساختمان آن شرکت دارد.
شبکه آندوپلاسمی با میکروسکوپ الکترونی به صورت وزیکولهای پهن یا لولههای پهن و دراز منشعب و مرتبط با هم شاهده میگردند. این لولهها و وزیکولها شبکه بهم پیوسته و وسیعی را در داخل سیتوپلاسم بوجود میآورند که به دو صورت صاف (SER) و دانهدار (RER) دیده میشود. شبکه آندوپلاسمی صاف فاقد ریبوزوم در سطح خود میباشد و با داشتن آنزیمهای خاص وظایفی از جمله متابولیسم لیپیدها ، خنثیسازی سموم و ذخیره کلسیم را بر عهده دارد. شبکه آندوپلاسمی دانهدار ، دارای ریبوزوم در سطح خود میباشد. بنابراین در پروتئین سازی دخالت دارد. (حمل مواد در سلول)
دستگاه گلژی ، از کیسهها و واکوئلهای پهن محدبی تشکیل شده که بطور موازی روی هم چیده شدهاند. منحنی بودن کیسههای تشکیل دهنده دستگاه گلژی باعث میشود که این ارگانل از نظر شکل ظاهری دارای یک سطح محدب (cis) و یک سطح مقعر (Trans) باشد. گلژی معمولا در بالای هسته قرار دارد، ولی جایگاه آن در سلولهای مختلف ممکن است متفاوت باشد. وظیفه گلژی شرکت در پروتئین سازی با همکاری شبکه آندوپلاسمی دانهدار میباشد. پروتئینهای ساخته شده در شبکه آندوپلاسمی دانهدار ، توسط وزیکولهای حامل به دستگاه گلژی منتقل میگردند. چون وزیکولهای حامل به سطح محدب گلژی اتصال مییابند، سطح محدب گلژی را سطح سازنده نیز مینامند.
▪بدن انسان از تریلیون ها سلول تشکیل شده. هر گروه کاری انجام می دهند و با هم همکاری دارند تا ما به حیات ادامه دهیم. بیش از 200 نوع سلول در بدن توسعه می یابد و هر سلول ، ساختاری ویژه دارد که با کاری که انجام می دهد ، مطابقت دارد. اگرچه گروههای بسیاری با توجه به مشخصات ویژه آنها شناسایی شده، بیولوژیست ها ، سلولها را با توجه به قابلیت های کلی آنها به دسته هایی تقسیم کرده اند. ▪سلولهای چربی ، نقش ذخیره چربی را بر عهده دارند. و در مواقع لزوم آن را آزاد می سازند. آنها حوالی اندامهای داخلی و زیر پوست وجود دارند. ▪سلولهای سفید خون ، مانند ماکروفاژ یا لکوسیت ، آزادانه ، در حال پرسه هستند. آنها با باکتری ها یا مواد خارجی مبارزه می کنند. و این کار را با بلعیدن و نابود کردن آنها انجام می دهند. این سلولها همچنین در تنظیم سیستم ایمنی نقش دارند.
محل استقرار این سلولها در فضای مغز استخوان می باشد.تاکنون بیش از 60 نوع بیماری کشنده و صعب الاعلاج با استفاده از روش پیوند سلولهای بنیادی خونساز درمان پذیر شده اند.ولی مطالعات بالینی بسیاری نیز در زمینه استفاده از سلولهای بنیادی مزانشیمی در حال انجام است. وظیفه بانک سلولهای بنیادی ایران یافتن دهنده سازگار برای گروهی از بیماران است که بیمارشان با سلولهای بنیادی خونساز قابل علاج می باشد ولی دهنده سازگار در خانواده خود ندارند.
این 60 نوع بیماری در 5 گروه اصلی قرار می گیرند:
بیماریهای خونی بد خیم مثل لوسمی ها و لنفوم ها و...
بیماریهای خونی غیر بدخیم مثل آنمب آپلاستیک،تالاسمی ماژور،آنمی فانکونی و ...
بیماریهای نقص ایمنی ارثی مثل SCID،LAD، ویسکوت آلاریچ و...
نقائص ارثی متابولیسم مثل استئوپتروز، موکوپلی ساکاریدوز و ...
تومورهای جامد مثل نوروبلاستوم و...
▪گیاهان - جانوران - قارچ ها و آغازیان همه دارای سلول های یوکاریوتی هستند. این سلول ها می توانند حتی هزاران بار بزرگتر از سلول های ساده ی پروکاریوتی باشند. اصلی ترین تفاوت سلول های یوکاریوتی و پروکاریوتی در این است که سلول های یوکاریوتی دارای اندامک ها و بخش های داخل سلولی احاطه شده توسط غشا های داخل سلولی هستند که در این بخش ها فعالیت های متابولیک خاصی انجام می گیرد. مهم ترین این اندامک ها هسته است. هسته بخشی از سلول یوکاریوتی است که توسط دو لایه غشای پلاسمایی ( 4 لایه فسفولیپید ) پوشیده شده است و حاوی ماده ژنتیک سلول یوکاریوتی می باشد. نام یوکاریوت ها نیز که در لاتین به معنی "هسته واقعی" می باشد از همین گرفته شده است.