دانلود تحقیق مجازات زندان و آثار آن

فرمت ورد قابل ویرایش

شامل: 62 صفحه

منابع کامل

مجازات زندان و آثار آن

تعریف و تاریخچه مجازات زندان

برای آگاهی از تأثیر زندان نسبت به تکرار جرم­، نخست باید به شناختی هرچند اجمالی از خود مقوله زندان دست یافت چراکه بدون آشنایی با معنا و مفهوم این مقوله، امکان تبیین تأثیر آن درخصوص تکرار جرم امکانپذیر نخواهد بود. لذا در فصل نخست، طی دو مبحث به بیان تعریف و تاریخچه مجازات زندان بطور مختصر و کوتاه می­پردازیم.

مبحث اول: تعریف زندان

از نظر لغوی آنچه که از واژه «زندان» به ذهن متبادر می­شود در درجه اول مکانی است که افراد مجرم در آنجا نگهداری می­شوند اما لفظ زندان در مقام ترادف با واژه «حبس» بعنوان کیفر نیز بکار می­رود هرچند که در اکثریت قریب به اتفاق مواد قانونی واژه حبس درخصوص این مجازات سالب آزادی بکار می­رود لکن از آنجا که در عرف این دو لغت مترادف با یکدیگر کاربرد دارند لذا استعمال هردو ممکن و صحیح است.

بطور کلی در فرهنگ­های مختلف فارسی حبس به معنای زندانی کردن، بازداشت کردن، بازداشتن (ابد، تأدیبی، با اعمال شاقه)[1]، بند کردن، قید کردن، بستن، توقیف، زندان، بند، مقابل اطلاق و وقف[2] آمده است و از واژه زندان نیز به محبس، حبسگاه جایی که متهمان و محکومان را در آن نگاه دارند، بندیخانه، قیدخانه[3] و سجن[4]تعبیر شده است. «در این مفهوم اصطلاحا زندان یکی از مجازات­های کیفری می­باشد که حسب آن براساس تصمیم مراجع قضایی مطابق قوانین و مقررات موضوعه آزادی فرد برای مدت محدود یا نامعین سلب می­گردد به همین دلیل زندان را به عنوان مجازات سالب آزادی تعبیر نموده­اند البته منظور از سلب آزادی همان محرومیت است و محرومیت از آزادی عبارت است از محرومیت از پرداختن به حرفه، ممنوعیت از سکونت در محل اقامت خود، دوری از خانواده و ممنوعیت­های دیگر که مهم­ترین آن رفت و آمد است.»[5]

و اما در کتاب ارزشمند ترمینولوژی حقوقی واژه حبس در حقوق جزا چنین تعریف شده است: «سلب آزادی و اختیار نفس در مدت معین یا نامحدود بطوریکه در زمان آن، حالت انتظار ترخیص وجود نداشته باشد و اگر حالت انتظار وجود داشته باشد آنرا توقیف گویند نه حبس (ماده 108-114 قانون ثبت و ماده 59 قانون تسریع محاکمات)»[6]  و در آیین دادرسی مدنی حبس عبارت است از «سلب آزادی تن محکوم‌علیه که در مدت‌های قانونی پس از ابلاغ حکم (یا ابلاغ اجراییه ثبتی) طوعا آنرا اجرا ننموده و در موعد قانونی عرضحال اعسار به دادگاه صلاحیتدار تقدیم ننموده است. این نوع حبس در قانون اسلام هم وجود دارد: لی الواجد یحل عقوبته و عرضه (حدیث)»[7]

«در حقوق اسلامی مفهوم زندان در لغت با الفاظ متعدد ازقبیل حبس، وقف، اثبات وسایر کلماتی که حاوی ممنوعیت هستند بیان شده است»[8] البته متداول­ترین آنها واژه­های حبس و سجن است که در قرآن مجید مکررا آمده است که «هردو دارای یک معنی کلی است و آن ممانعت از دخل و تصرف آزاد و جلوگیری از انجام اعمال آزادانه است.»[9]

در ماده 3 آیین­نامه «سازمان زندان­های ایران»[10] نیز زندان چنین تعریف شده است: «زندان محلی است که در آن محکومانی که حکم آنان قطعی شده است با معرفی مقامات صلاحیتدار قضایی و قانونی برای مدت معین یا بطور دایم به منظور تحمل کیفر، با هدف حرفه­آموزی، بازپروری و بازسازگاری نگهداری می­شوند.» که البته این تعریف کاملا منطبق با ماده 27 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 است که بموجب آن «مدت حبس­ از روزی آغاز می­شود که محکوم به موجب حکم قطعی لازم­الاجرا حبس می­گردد.»

در ماده 3 آیین­نامه، چهار هدف تحمل کیفر، حرفه­آموزی، بازپروری و بازسازگاری را درنظرگرفته ولی بنظر می­رسد درحال حاضر و در زندان­های امروزی صرفا بحث تحمل کیفر ملاک است و به بازپروی و بازسازگاری نه تنها توجهی نمی­شود بلکه زندان اثر معکوس داشته و موجب تکرار جرم اعم از جرم قبلی یا جرایم جدیدتر با شدت و ضعف متفاوت نسبت به قبل می­شود که بحث پایان­نامه حاضر را تشکیل می­دهد و در ادامه بطور مفصل به آن پرداخته می­شود.

همچنین در ماده 4 آیین­نامه درکنار تعریف زندان، به تعریف بازداشتگاه پرداخته شده است که بموجب آن «بازداشتگاه محل نگهداری متهمانی است که با قرار کتبی مقام­های صلاحیتدار قضایی تا اتخاذ تصمیم نهایی به آنجا معرفی می­شوند.» بنابراین بنظر می­رسد بموجب آیین­نامه مزبور، تفکیکی بین محل نگهداری مجرمین و متهمین بازداشت به قرار وثیقه صورت گرفته است که همانگونه که در ادامه خواهیم دید از نکات مهم درخصوص تأثیر زندان در تکرار جرم است.

برای حبس در قوانین و کتب مختلف حقوقی انواع گوناگونی ذکر شده است که بطورکلی عبارتند از حبس مجرد، حبس موقت، حبس دایم(ابد)، حبس تکدیری، حبس انضباطی و حبس با کار.[11]

[1]-معین محمد، فرهنگ فارسی، دوره 6جلدی، جلد 2(د-ق)، چاپ هشتم، چاپخانه سپهر، 1371، تهران، ص 1338.

[2]- دهخدا علی­اکبر، لغت­نامه، دوره 50جلدی، جلد 27(ژ-ز)، انتشارات دانشگاه تهران، 1330، تهران، ص 208.

3- معین محمد، همان منبع ، ص 1338 و ص 1753.

[4]-دهخدا علی­اکبر،  همان منبع، ص 485.

[5]- اردبیلی محمدعلی، حقوق جزای عمومی، جلد 2، نشر میزان، 1377، تهران، ص 162.

[6]- جعفری لنگرودی محمدجعفر ، ترمینولوژی حقوق، انتشارات کتابخانه گنج دانش، چاپ 14، 1383. تهران، ص 208.

[7]- همان، ص 208.

[8]- وائلی احمد، احکام زندان در اسلام، ترجمه بکایی محمدحسن، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ 2، 1384،تهران، ص 9

[9]-سپهری محمد، زندان از دیدگاه اسلام (بررسی مشروعیت، موارد و احکام زندان)، انتشارات امید دانش، 1382، تهران، ص76.

[10]- مستفاد از مواد 1 و 2 آیین­نامه سازمان زندان­ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 20/4/1389، سازمان زندان­ها سازمانی است که مستقیما زیرنظر رییس قوه قضاییه انجام وظیفه می­نماید و دارای بودجه مستقل است.

[11]- جعفری لنگرودی محمدجعفر، همان منبع، صص208- 209.